Τιμητικό βραβείο από τους Σαρακατσαναίους έλαβε μία από τις μεγαλύτερες Δημοτικές τραγουδίστριες.

Ο λόγος για την Γιώτα Γρίβα που εμφανίστηκε στο  “Χειμωνιάτικο Αντάμωμα” του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Πελοποννήσου και βραβεύτηκε απο την Ομοσπονδία τους .

Η ίδια μετά την βράβευσή της απο τον πρόεδρο της ΠΟΣΣ κ. Γ.Μουτσιάνα δήλωσε εμφανώς συγκινημένη ευχαριστώντας τους Σαρακατσαναίους για την τιμή,τονίζοντας ότι είναι περήφανη για την Σαρακατσάνικη καταγωγή της.

 Δείτε το βίντεο με τη βράβευση της δημοφιλούς τραγουδίστριας:

Κατηγορία Εκδηλώσεις

Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εγγράφονται, με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού,επτά νέα στοιχεία.

Συγκεκριμένα, εγγράφονται οι Τηγανίτες τ’ Αγιού στην Κέρκυρα, το Αμπαλί, παραδοσιακό παιχνίδι της Λευκάδας, η Λευκαδίτικη λαδόπιτα, οι χορευτικές παραδόσεις της Νισύρου, τα Καλήμερα Ευρυτανίας, η τέχνη της παραδοσιακής παρασκευής του τυριού Μανούρι Βλάστης και τα Σάγια Νέας Καρβάλης.

 Καλήμερα Ευρυτανίας

Τα Καλήμερα τραγουδιούνται στην τοπική κοινότητα του Μεγάλου Χωριού Ευρυτανίας την παραμονή των Φώτων (5 Ιανουαρίου) από ομάδες ανδρών, τις οποίες συνοδεύουν νταούλια και κλαρίνο. Πρόκειται για ευχές «Καλής Ημέρας», που απευθύνονται ξεχωριστά στον νοικοκύρη, τη νοικοκυρά, τα παιδιά τους, τη χήρα, τον ξενιτεμένο και τον παππά και λέγονται τραγουδιστά σε κάθε σπίτι του χωριού από τους Καλημεράδες.

Οι οικοδεσπότες κερνάνε την ομάδα μεζέδες και ποτά και τους δίνουν χρήματα, τα οποία συγκεντρώνονται σε ένα κοινό ταμείο. Ανήμερα των Φώτων οργανώνεται μεγάλο γλέντι που πληρώνεται αποκλειστικά από το ταμείο των Καλημεράδων και στο οποίο συμμετέχει ενεργά όλο το χωριό και οι επισκέπτες του. Την πρωτοβουλία για την εγγραφή του στοιχείου Καλήμερα στο Εθνικό Ευρετήριο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είχε η κοινότητα του Μεγάλου Χωριού Ευρυτανίας.

Κατηγορία Ευρυτανία

Γράφει ο Δημήτρης Ρουκάς*

Από τις πιο μαγευτικές, γοητευτικές και συνάμα μυσταγωγικές αγροτικές δραστηριότητες είναι η παραδοσιακή απόσταξη στα ρακοκάζανα για την παραγωγή του τσίπουρου. Η απόσταξή του αποτελούσε και αποτελεί ευτυχώς μέχρι τις μέρες μας ένα κοινωνικό δρώμενο.

Στα χωριά της Πιερίας, από τα μέσα του Σεπτεμβρίου μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου είναι σίγουρο ότι θα βρεις κάποια παρέα που θα αποστάζει το παραδοσιακό μας τσίπουρο σε ένα από τα 100 περίπου ενεργά ρακοκάζανά της. Μία δραστηριότητα που ζωντανεύει τα βράδια των χωριών της Πιερίας ( και όχι μόνο) καθώς αποτελεί αφορμή συνάντησης και αυτοσχέδιων γλεντιών. Δε χρειάζεσαι GPS (Πλοηγός Αυτοκινήτου) για να βρεις τα ρακοκάζανα !!! Τα αναγνωρίζεις αμέσως από την πληθώρα των αυτοκινήτων που είναι παρκαρισμένα έξω από αυτά. Καθώς και από την μεθυστική μυρωδιά του φρέσκου τσίπουρου που απλώνεται στην γύρω περιοχή. Το παραδοσιακό τσίπουρο είναι το απόσταγμα μιας γνήσιας αγροτικής παράδοσης που αποτελεί το αγαπημένο απόσταγμα των Ελλήνων μαζί με το ούζο. Είναι ο εκφραστής της φιλικής παρέας και η ταυτότητα μιας κουλτούρας που συντροφεύει την καθημερινότητα των Ελλήνων.

Η διαδικασία της απόσταξης απαιτεί χρόνο, τεχνική και μεράκι, έχοντας φυσικά και τα μυστικά της. Θέλει σεβασμό και γίνεται με έναν ιδιαίτερο και μεθοδικό τρόπο. Παρόλα αυτά παραμένει αναλλοίωτη όπως παλιά και περνά από γενιά σε γενιά. Μετά το πάτημα των σταφυλιών και την αφαίρεση του μούστου που πηγαίνει για οινοποίηση, τα στέμφυλα (φλούδες και κουκούτσια) προορίζονται για την παραγωγή του παραδοσιακού τσίπουρου αφού πρώτα υποστούν την λεγόμενη αλκοολική ζύμωση. Όταν ολοκληρωθεί η ζύμωση, μια από τις πιο μαγικές διαδικασίες της φύσης, έρχεται η ώρα του καζανιού, για την παραγωγή του τσίπουρου. Τα ζυμωμένα στέμφυλα μπαίνουν στο καζάνι (άμβυκα) μαζί με νερό και λίγο λάδι. Από κάτω στα πιο παραδοσιακά καζάνια καίει η φωτιά με ξύλα τα οποία έχει φέρει ο παραγωγός (αν και στις μέρες μας έχουμε και με πέλλετ ή ακόμη και με φυσικό αέριο), όπου τα στέμφυλα αρχίζουν να βράζουν. Η ένταση της φωτιάς είναι σημαντικός παράγοντας. Η φωτιά δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ δυνατή ούτε σιγανή. Η δυνατή φωτιά μπορεί να κάψει τα στέμφυλα προσδίδοντας μια άσχημη μυρωδιά στο τσίπουρο. Από την άλλη μια χαμηλή φωτιά καθυστερεί την απόσταξη και οδηγεί στην παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας μεθανόλης. Εδώ μπαίνει η γνώση του «καζανιέρη». Όμως όση γνώση και εμπειρία και να έχει ο «καζανιέρης» το μυστικό της καλής απόσταξης αποτελεί η παρέα. Καμία απόσταξη δεν μπορεί να γίνει αν δε υπάρχει η παρέα. Ο έμπειρος «καζανιέρης» κατά την απόσταξη ξεχωρίζει την «κεφαλή», που έχει ξυλόπνευμα, και την «ουρά», που έχει μεθανόλη, για να τα πετάξει ή να τα ξανά αποστάξει, ώστε να κρατήσει την «καρδιά» του τσίπουρου. Όμως η πραγματική «καρδιά» της απόσταξης είναι η συντροφιά των φίλων που μαζεύονται στο ρακοκάζανο. Έναν χώρο που μπορεί να θυμίζει αγροτική αποθήκη, αλλά και ένα υποτυπώδες καφενείο, μια χρονοκάψουλα υλικών και στιγμών αποτυπωμένων στις φωτογραφίες που διακοσμούν τους τοίχους του.

Η απόσταξη είναι μία αξιοκρατική διαδικασία που πραγματοποιείται μπροστά στα μάτια όλων. Με την επίδραση της θερμότητας η αλκοόλη ατμοποιείται και στην συνέχεια οδηγείται στον ψύκτη για να υγροποιηθεί ξανά ώστε να παραχθεί το παραδοσιακό τσίπουρο.

Αξέχαστη μένει η εμπειρία σε όποιον καταφέρει να βρεθεί σε βραδινή απόσταξη παρακολουθώντας το τελετουργικό της. Το νυχτέρι της είναι γοητευτικό, μαγικό και κρατάει πολλές ώρες, αφού το τσίπουρο στάζει σταγόνα- σταγόνα. Το βράδυ, βλέπει την φωτιά που καίει (φωταύγεια) κάτω απ’ το καζάνι όμορφη με ωραίες και ήρεμες φλόγες και το μεθυστικό άρωμα της απόσταξης χαλαρώνει τις αισθήσεις του. Η συμμετοχή του στην απόσταξη είναι μια μυσταγωγία στην κυριολεξία. Όπου στήνονται γλέντια, τα οποία μαζί με την φιλική ατμόσφαιρα που επικρατεί και την δοκιμή του νέου τσίπουρου (όταν τα γράδα φτάσουν στους επιθυμητούς βαθμούς) βάζουν τις καλύτερες προδιαγραφές για μία μαγευτική, μεθυστική έκβαση της βραδιάς σε μια διαδικασία ιεροτελεστίας.

Η απόσταξη του τσίπουρου στα καζάνια είναι διαδικασία απόλυτα παραδοσιακή, έχει την δική της κουλτούρα, είναι μέρος της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Μιας κουλτούρας η οποία είναι συνδεδεμένη με τα παρελκόμενα κατά την παραγωγής του (παρέα, γλέντια, μεζέδες). Αυτή η κουλτούρα αποτρέπει τελικά την απλή κατανάλωση του τσίπουρου ως ένα οποιοδήποτε αλκοολούχο ποτό. Αποτελεί στοιχείο του κοινωνικού λαϊκού μας πολιτισμού και όχι μία απλή παραγωγική διαδικασία.

Φυσικά η παραδοσιακή απόσταξη γίνεται σε ρακοκάζανα των Διήμερων Αμβυκούχων όπου υπάρχει η σχετική άδεια από το κράτος, που χορηγείται από το τελωνείο και για συγκεκριμένη ποσότητα. Οι Διήμεροι Αμβυκούχοι συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη της «αποστακτικής» κουλτούρας και οδήγησαν στην άνθιση της παραδοσιακής νόμιμης παραγωγής του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το τελικό προϊόν από την απόσταξη των στέμφυλων συνδέεται με την αμπελοκαλλιέργεια και με την κοινωνική ζωή του τόπου μας.

Υ.Γ. Αφορμή για το άρθρο αποτέλεσε η βραδινή μου πρόσκλησή στο καζάνι του κ. Παναγιώτη Τζήκα στην Μεσαία Μηλιά Πιερίας στις πλαγιές των Πιερίων, όπου απόσταζε τα στέμφυλά του ο καλός φίλος κ. Κώστας Στέφος του Νικολάου (Μελοτέχνης). Μια βραδεία που είχαμε στην παρέα μας τον ιερέα του ιερού Ναού Αγίου Ευσταθίου της Μεσαία Μηλιά Πιερίας πάτερ Ευάγγελο Αδαμο, τον συνάδελφό μου κ. Ηλία Αρβανίτη καθώς και τους κ. Κώστα Στέφο του Γεωργίου, κ. Γιώργο Αδάμο και κ. Παύλο Παπαγεωργίου. Μεγάλη και σημαντική η ιστορία της περιοχής όπου ευτυχώς μας δόθηκε ο χρόνος για μια ανασκόπησή της κατά την διάρκεια της απόσταξη. Τους ευχαριστώ.

*M.Sc. Τεχνολόγος Γεωπόνος – Επιστημονικός Συνεργάτης Π.Ε. Πιερίας

Κατηγορία Το άρθρο σου

 Γράφει ο Νίκος Ζυγογιάννης*

Μια αρχαιοελληνική φυλή είναι οι Σαρακατσαναίοι που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Νομάδες κτηνοτρόφοι, ζούσαν στα βουνά το καλοκαίρι και το χειμώνα στα  χειμαδιά (β΄νά-στράτα-χειμαδιά) διασκορπισμένοι σ' ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.

Κοιτίδα των Σαρακατσαναίων ήταν η οροσειρά της κεντρικής και νότιας Πίνδου και  η Ρούμελη με επίκεντρο τα ΑΓΡΑΦΑ, χώρος που λόγω της γεωφυσικής του  κατάστασης ήταν απάτητος, δεν ήταν γραμμένος πουθενά και γι' αυτό  κατοικούνταν από αυτόνομους και ελεύθερους ανθρώπους. Ο  διασκορπισμός τους από την αρχική κοιτίδα τους προς την υπόλοιπη  ηπειρωτική Ελλάδα έγινε επί Τουρκοκρατίας και κυρίως τον 18ο αιώνα,  στα χρόνια του Αλή Πασά.

 Ως προς το όνομά τους υπάρχουν πολλές και διάφορες ετυμολογίες.

 Σύμφωνα με τη Σαρακατσάνικη παράδοση πήραν το όνομά τους από τους Τούρκους.

 Όταν έγινε η άλωση της Κων/πολης, οι Σαρακατσαναίοι φόρεσαν μαύρα ρούχα, ως  ένδειξη πένθους, και δεν υποτάχθηκαν στον κατακτητή. Οι Τούρκοι  τους    έβλεπαν στα μαύρα και ανυπότακτους να μετακινούνται συνεχώς(σκηνίτες). Γι' αυτό τους ονόμασαν «Καρακατσάν» (καρά =μαύρος και κατσ(ι)άν=φυγάς,  ανυπότακτος ), δηλ. «μαύροι φυγάδες». Από το Καρακατσάν με  παραφθορά προήλθε η λέξη «Σαρακατσάνος».Μια άλλη πιθανή ετυμολογία  είναι από την τουρκική λέξη σαράν που σημαίνει «φορτώνειν» ή  σαράι(=κατοικία,κονάκι) και την τουρκική μετοχή κατσιάν=φυγάς,ανυπότακτος,  (σαράν + κατσάν = Σαρακατσάνος) γιατί από καιρό σε καιρό φόρτωναν  τα πράγματά τους και μετακινούνταν με τα κοπάδια τους και γι' αυτό  τους έδωσαν αυτό το όνομα (παρατσούκλι) οι Τούρκοι.

Σαρακατσάνοι: Η προέλευσή τους και η πορεία τους στον χρόνο

 -- < Κατοικούμε εδώ από τότε που ο Θεός έφτιαξε αυτόν τον ευλογημένο τόπο με τα βνά και τα ποτάμια,τον ήλιο και το φεγγάρι.Από τότε κρατάει η γενιά μας,έλεγαν οι γερόντοι Σαρακατσάνοι.>-.

 Ανεξάρτητα από τις μετακινήσεις τους και τον εναλλασσόμενο τόπο  διαμονής τους έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα και κυρίως μιλούν την  ίδια γλώσσα, την Ελληνική, απαλλαγμένη από ξένα στοιχεία,  αναλλοίωτη, που φέρει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δωρικής  διαλέκτου. Το ίδιο αναλλοίωτοι και αμόλυντοι από αλλόφυλες  επιμειξίες παρέμειναν και οι Σαρακατσιάνοι, οι «καταλαγαρώτεροι Έλληνες» όπως  έγραψε ο Στέφανος Γρανίτσας. Διατήρησαν τα έθιμα, τις συνήθειες και  τους κανόνες συμπεριφοράς και διαβίωσης κατά τρόπο πιστό και  αυθεντικό. Στηρίχθηκαν στα παραδοσιακά τους έθιμα και στην ελληνική  τους ταυτότητα και δεν επέτρεψαν στην περιβάλλουσα αλλοεθνή και  ξενόγλωσση κοινωνία να εισβάλλει στη δική τους. Η οικονομική τους  ευρωστία και αυτονομία και η διαβίωσή τους σε καλλίτερες υλικές  συνθήκες τους οδήγησε, σε μια ουσιαστικά και τυπικά, εσωτερίκευση,  τήρηση και εφαρμογή των εθιμικών κανόνων διαβίωσης και κοινωνικής  συμπεριφοράς.

Η χρήση μιας και μόνο γλώσσας, της Ελληνικής, αποδεικνύει ότι οι  Σαρακατσιαναίοι είναι διαφορετικοί   από τους Βλάχους,( Οι Βλάχοι ή Αρμάνοι,ή Αρωμάνοι  της Ελλάδας  γνωστοί και με άλλα ονόματα κατά περιοχές:

 Κουτσόβλαχοι, Μπουρτζόβλαχοι, Αρβανιτόβλαχοι,κ.λ .ενώ οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται  Βλαχόφωνοι Έλληνες)  που  μιλούσαν εκτός από τα Ελληνικά και τα  Βλάχικα. Επειδή η λέξη βλάχος(με β μικρό) χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τον  άνθρωπο που έχει πρόβατα, τον κτηνοτρόφο, τον βοσκό και επειδή η  κτηνοτροφική ζωή ήταν κοινό τους στοιχείο, επήλθε σύγχυση πότε ένας  βλάχος (=αυτός που έχει πρόβατα, ο κτηνοτρόφος, ο βοσκός) είναι  Σαρακατσιάνος και πότε Βλάχος (=Βλαχόφωνο ). Με τη διαφορά όμως ότι  οι Σαρακατσαναιοι ήταν καθαροί νομάδες και δεν είχαν πουθενά χωριό, ενώ οι  Βλάχοι ζούσαν  νομαδικά και ημινομαδικά, ήταν πριν αιώνες  εγκαταστημένοι σε χωριά και ασχολήθηκαν και με το εμπόριο, τις  τέχνες και τα γράμματα, ενώ οι Σαρακατσάνοι στα μέσα του προηγούμενου αιώνα  εγκατέλειψαν το νομαδισμό. Αλλά και στην ενδυμασία, στα ήθη και  έθιμα, στον τρόπο ζωής ξεχωρίζουν οι Σαρακατσαναίοι από τους  Βλάχους, που δεν έρχονταν σε επιμειξία μεταξύ τους αλλά ούτε και  επαγγελματικό αλισβερίσι είχαν..

Ο τρόπος ζωής τους ήταν οργανωμένος με ένα είδος ποιμενικής  συνεργασίας, το «Τσελιγκάτο». Είτε βρίσκονταν στα βουνά για  ξεκαλοκαιριό, είτε το χειμώνα στα χειμαδιά, αδέρφια, πρωτοξαδέρφια  και δεύτερα ξαδέρφια έσμιγαν τα κοπάδια τους σε ένα είδος  συνεταιρισμού, για την καλλίτερη παραγωγική συνεργασία και διάθεση των κτηνοτροφικών τους προϊόντων. Αρχηγός του «Τσελιγκάτου» ήταν ο  τσέλιγκας ( αρχιποιμένας ), πλούσιος κτηνοτρόφος, με πολλά πρόβατα,  που ξεχώριζε για τις ικανότητές του: έξυπνος, δυναμικός,  κοινωνικός, ευέλικτος,τολμηρός, έντιμος και δίκαιος...

 Αυτός κανόνιζε σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με το τσελιγκάτο (  ενοικίαση βοσκοτόπων, πώληση γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων,  αρνιών, μαλλιών κ.τ.λ.). Είχε όμως και κοινωνικό ρόλο στη στάνη:

 συμβούλευε- μαζί με τους γεροντότερους- και έλυνε διαφορές. Όλοι οι  σμίχτες είχαν συμμετοχή στα κέρδη και τις ζημιές του κοπαδιού. Του  Αγίου Δημητρίου για το καλοκαίρι και του Αγίου Γεωργίου για το  χειμώνα έκαναν λογαριασμό και απολογισμό των εσόδων και εξόδων του  τσελιγκάτου και πάντα κρατούσαν παραστατικά ( τεφτέρια ). Οι  Τσοπαναραίοι ήταν αυτοί που είχαν λίγα ή καθόλου πρόβατα και δεν  είχαν δικό τους τσελιγκάτο. Με τα πρόβατα αλλά και τα άλλα ζώα τους  έδενε στενή σχέση. Τα φρόντιζαν και τα πρόσεχαν ιδιαίτερα, αφού  ήταν γι' αυτούς όλη τους η περιουσία.

Το σπίτι των Σαρακατσαναίων ( το κονάκι ), που το κατασκεύαζαν μόνοι τους, ήταν  ένα καλύβι με σάλωμα και ήταν δυο τύπων: α) το ορθό κονάκι (  κωνοειδής καλύβα ), που κατέληγε στην κορυφή του σε σταυρό και είχε  στο κέντρο την εστία ( φωτογώνι ) και γύρω-γύρω διασκευασμένους  χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ., ενώ υπήρχε  σταθερή θέση για το εικόνισμα β) ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη  που κατασκευαζόταν από κορμούς δέντρων, ξύλα ( πελεκούδια ) και  κλαδιά ελάτων ( μπάτσες ). Τα «κονάκια», ο οικισμός δηλ. το σύνολο  των νομαδικών οικογενειών αποτελούσε τη Στάνη. Στάνη και τσελιγκάτο  δεν ταυτίζονταν. Μπορεί μια στάνη να είχε δυο ή περισσότερα  τσελιγκάτα. Το αντίστροφο όχι.

 Η Σαρακατσάνικη οικογένεια ήταν πατριαρχική. Αυστηρή πειθαρχία και άγραφοι  απαρασάλευτοι νόμοι όριζαν τη συμπεριφορά του κάθε μέλους της.

 Αρχηγός της οικογένειας ήταν ο άνδρας, ο πατέρας. Στον πατέρα και  τη μάνα υπήρχε απόλυτος σεβασμός. Το κορίτσι το χαρακτήριζε η  ντροπαλοσύνη, η καλή ανατροφή και ο καλός ψυχικός κόσμος. Το αγόρι  έπρεπε να ήταν σεμνό, συγκρατημένο στις πράξεις, τα λόγια και τους  τρόπους του. Ο στυλοβάτης όμως της οικογένειας ήταν η γυναίκα, που  σήκωνε όλο το βάρος των ευθυνών. Αυτή είχε καθημερινά αναλάβει όλες  τις δουλειές του νοικοκυριού ( να φέρει ξύλα, ν' ανάψει φωτιά, να  φέρει νερό από τη βρύση με τη βαρέλα, να περιποιηθεί τα παιδιά, να  κάμει το νοικοκυριό του κονακιού κ.τ.λ. ), αλλά και τις εξωτερικές  δουλειές των προβάτων ( παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων,  κατασκευή, στρώσιμο, ξέστρωμα μαντριών κ.τ.λ. ).Η ρόκα, για το  γνέσιμο του μαλλιού, ήταν η αχώριστη συντροφιά της. Όπου κι αν  πήγαινε την είχε μαζί της. Το γνέσιμο του μαλλιού ήταν για τη Σαρακατσάνα  ευχαρίστηση και «σκόλη». Εκείνο όμως που την κρατούσε «σκλαβωμένη»  ήταν ο αργαλειός.  Η Σαρακατσάνα ήταν μια αφανής ηρωίδα της καθημερινής  ζωής. Έπρεπε να υπηρετεί την οικογένεια με θρησκευτική ευλάβεια και  προσήλωση. Ενέπνεε όμως σεβασμό και έχαιρε εκτίμηση, ιδιαίτερα όταν  γίνονταν μητέρα.

Η παιδεία των Σαρακατσάνων ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Οι σκληρές συνθήκες ζωής  και οι συνεχείς μετακινήσεις τους στις ορεινές περιοχές δεν  επέτρεπαν τη μόρφωση των παιδιών τους σε σχολεία. Κάποια  τσελιγκάτα, το καλοκαίρι, με δικά τους έξοδα μίσθωναν δάσκαλο,  συνήθως συνταξιούχο, για να δώσει κάποιες γνώσεις στα παιδιά. Τα  παιδιά παρακολουθούσαν τα μαθήματα σε μια ειδικά διαμορφωμένη  καλύβα, το «δασκαλοκάλυβο». Είχαν όμως μια βαθιά αίσθηση του  ελληνικού γλωσσικού οργάνου. Από τις αφηγήσεις τους διαπιστώνει  κανείς μια λιτότητα και παραστατικότητα στην έκφραση, ενώ στα  τραγούδια τους φαίνεται μια βαθιά αίσθηση του ρυθμού και του μέτρου.

οι Σαρακατσάνοι της περιοχής μας

 Οι Σαρακατσιάνοι ήταν πιστοί χριστιανοί, χωρίς μεγάλη θεωρητική κατάρτιση.

 Τελούσαν όμως τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και ένιωθαν δέος για τα  μυστήρια, ειδικά του γάμου και της βάπτισης. Τις μεγάλες γιορτές  της Χριστιανοσύνης και τις ονομαστικές γιορτές τις γιόρταζαν με  μεγαλοπρέπεια, όπου κι αν βρίσκονταν. Γλεντούσαν συχνά με  χορό και  τραγούδια. Τα τραγούδια, προϊόν ιστορικής και συναισθηματικής  εσωτερίκευσης γεγονότων και καταστάσεων, κατατάσσονται σε

 ενότητες: στα κλέφτικα, στα ποιμενικά, της Χαράς  ( γάμου ) της αγάπης, του χωρισμού και της ξενητειάς. Οι  χοροί τους λεβέντικοι, έχουν την καταγωγή τους στον αρχαίο ελληνικό  ρυθμό. Το παίξιμο της φλογέρας - το κατεξοχήν μουσικό όργανο - για  το Σαρακατσάνο τσοπάνη ήταν μια ιεροτελεστία. Ιδιαίτερα γλεντούσαν, όταν  γίνονταν κάποιος γάμος στο τσελιγκάτο. Ο γάμος μαζί με τη γέννηση  των παιδιών αποτελούσε τους δυο κύριους πόλους της Σαρακατσάνικης κοινωνίας. Ο  γάμος ήταν ένα κοινωνικό φαινόμενο πολυδιάστατο, με ένα κύκλο  πράξεων, στάσεων, συμβόλων και συμπεριφορών. Χαρακτηριστικό του  ήταν η ενδογαμία. Κοινωνικός σκοπός του γάμου ήταν η αναπαραγωγή (  γέννηση και ανατροφή παιδιών ) και η κοινωνική κατανομή της  εργασίας. Αλλά, και το θάνατο περιβάλουν με ένα κύκλο εκδηλώσεων  και πράξεων που φανερώνει ότι ήταν προετοιμασμένοι για το  αναπόφευκτο αυτό γεγονός. Στις μετακινήσεις τους, στο ξεκαλοκαιριό  ή το χειμαδιό, είχαν πάντα μαζί τους τη νεκροαλλαξιά. Τα τσελιγκάτα  συνέβαλαν αποφασιστικά στους αγώνες της ανεξαρτησίας. Στην  επανάσταση του 1821 οι Σαρακατσιαναίοι ήταν τα στηρίγματα της κλεφτουριάς - όπως  και όλοι οι άνθρωποι του βουνού - και της εξασφάλιζαν τα  απαραίτητα. Κάθε οικογένεια είχε δώσει κι από έναν κλέφτη. Πολλοί  ήταν και οι επώνυμοι Σαρακατσάνοι αγωνιστές ( αρματολοί και κλέφτες ) της  προεπαναστατικής και της επαναστατικής περιόδου, όπως οι αρματολοί  του Καρπενησίου Συκάδες, ο Β. Δίπλας, ο Χασιώτης και ο Λεπενιώτης (  αδέλφια του Κατσαντώνη ), ο Φαρμάκης, ο Γ. Τσόγκας, ο Αραπογιάννης,  ο Λιάκος και κυρίως τα καμάρια των Σαρακατσαναίων, ο Κατσαντώνης και ο Καραϊσκάκης πολεμιστές  και καπετάνιοι των Αγράφων, Τζουμέρκων και Ρούμελης. Στον Μακεδονικό  Αγώνα βοήθησαν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα ως οδηγοί,  αγγελιοφόροι, τροφοδότες και σύνδεσμοι. Περιέθαλψαν τραυματίες στις  στάνες τους, διέθεσαν τρόφιμα, ιματισμό, μετέφεραν όπλα και  συμμετείχαν οι ίδιοι στα αντάρτικα σώματα, όπως ο οπλαρχηγός Κ. Γαρέφης κ. α. Ο Παύλος Μελάς συνεργάστηκε στενά με τους Σαρακατσάνους. Ανώνυμοι Σ. αγωνιστές επίσης αντιστάθηκαν σ' όλους τους κατακτητές...

  Αυτό που άφησαν πίσω τους ως κληρονομιά οι Σαρακατσιαναίοι δεν είναι μαρμάρινα  αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής, βιβλία προγονικά, αλλά μας  κληροδότησαν υπέροχα ξυλόγλυπτα και όμορφα υφαντά, αντικείμενα που  φιλοτέχνησαν για να κάνουν τη ζωή τους ευκολότερη. Η γυναίκα  έφτιαχνε μόνη της τις αντρικές και γυναικείες φορεσιές. Μετά τον  κούρο, το ξάσιμο του μαλλιού, το γνέσιμο, η ύφανση, το ράψιμο ήταν  δικιά της δουλειά. Οι Σαρακατσαναίοι δε φόρεσαν ποτέ άλλο ξενικό ύφασμα, παρά  μονάχα υφάσματα δικής τους κατασκευής. Η χαρακτηριστική σοβαρότητα  των σκούρων χρωμάτων στις φορεσιές, τα υπέροχα χρώματα και σχέδια  στις «παναούλες», τις μικρές ποδιές από χοντρό μάλλινο ύφασμα, ο  ολοκέντητος κόκκινος φλάμπουρας του γάμου με θέματα αυστηρής  συμμετρίας ανάμεσα και γύρω από τις τέσσερις γωνίες του σταυρού  είναι μερικά από τα στοιχεία της Σαρακ. τέχνης.

 Σήμερα η ποιοτική μεταβολή και ο κοινωνικός μετασχηματισμός των Σαρακατσαναίων  είναι πραγματικότητα. Η κάθοδός τους από τα βουνά στις πεδιάδες, η  εγκατάλειψη του πλάνητα βίου, η αγροτική διαβίωση ( ένα μικρό  ποσοστό ασχολείται με την κτηνοτροφία ) αλλά και η ενασχόληση με  ελεύθερα επαγγέλματα, η συμμετοχή τους στις μισθωτές υπηρεσίες,  ιδιωτικές και δημόσιες, η ανάδειξή τους στην επιστήμη, τις τέχνες,  τα γράμματα και την πολιτική διαμόρφωσαν μια Σαρακ. κοινωνία που  συνδυάζει την παράδοση με τον εκσυγχρονισμό. Ιδιαίτερα διέπρεψαν  στις επιστήμες, αλλά δεν υπάρχει τομέας στον επαγγελματικό χώρο,  στον οποίο να μην έχουν συμμετοχή οι Σαρακατσαναίοι Όμως οι αρχές τους και οι  αξίες της ζωής δεν άλλαξαν, με μεγαλύτερη την αξία της πατρίδας και της οικογένειας. Φιλήσυχοι και φιλόξενοι,  νομοταγείς και αξιόπιστοι,  αξιοπρεπείς και εχέμυθοι, εργατικοί και αυτάρκεις διακρίνονται για το μαχητικό  τους πνεύμα, το σφρίγος και την αγωνιστικότητά τους...

Από το 1960 και μετά, που οι Σαρακατσάνοι διασκορπίστηκαν στις πόλεις και τα  χωριά, σαρανταπέντε πολιτιστικοί σύλλογοι και η Πανελλήνια  Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων ( ΠΟΣΣ ) προσπαθούν να κρατήσουν

  και να συνεχίσουν τη Σ. παράδοση και να αντισταθούν στην  αφομοιωτική και ισοπεδωτική τάση της εποχής μας, με το να  συγκεντρώνουν και να καταγράφουν τα Σ. τραγούδια, να μαθαίνουν τους  χορούς στους νέους, διατηρώντας δικά τους χορευτικά συγκροτήματα.

Οι Σαρακατσάνοι συνεχίζουν το αιώνιο ταξίδι των προγόνων τους - Πολιτισμός

 Με τα τμήματα γερόντων αναπαράγουν το πλούσιο και ανεξάντλητο  υλικό, αφού οι γέροντες είναι οι μοναδικοί αδιάψευστοι μάρτυρες της  Σαρακ. ιστορίας.  Μεγάλη είναι η προσφορά στη διάδοση του Σαρακατσάνικου

 τραγουδιού, των Σαρακατσάνων τραγουδιστών, επαγγελματιών και μη, που έχουν  ηχογραφήσει σε δίσκους και κασέτες,CD,DVD τα τραγούδια τους. Το Λαογραφικό  Μουσείο Σαρακατσάνων στις Σέρρες, όπου εκτίθεται αυθεντικό υλικό απ' όλες τις  περιοχές της Ελλάδας που έχει σχέση με τη ζωή και τη λαϊκή τέχνη  των Σαρακατσάνων, έτυχε Ευρωπαϊκής αναγνώρισης και βραβεύτηκε από την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μουσείων. Υπάρχουν όμως μουσεία, μικρότερης ίσως  εμβέλειας, και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας με υλικό από τη λαϊκή  τέχνη και τη ζωή των Σαρακατσαναίων. Υπαίθριοι παραδοσιακοί οικισμοί ( Στάνες )  σε διάφορα μέρη της χώρας κατασκευάστηκαν από συλλόγους και  αναβιώνουν σκηνές από την καθημερινή ζωή των Σαρακατσαναίων. Έντυπο υλικό  κυκλοφορεί για ενημέρωση των απανταχού Σαρακατσαναίων, όπως η «  Ηχώ των Σαρακατσαναίων» που εκδίδεται από την ΠΟΣΣ, το ετήσιο περιοδικό  «Σαρακατσαναίοι» από την αδελφότητα Σαρακ. Ηπείρου, η εφημερίδα "Σαρακατσ. Χαιρετήματα" από των εν αθήναις Σαρακ. Ηπείρου, το περιοδικό «Τα Δέοντα των Σαρακατσαναίων» από το  Σύνδεσμο Σαρακ. Φθιώτιδας. <Τα Δρώμενα των Σαρακατσ.Φοιτητών> κ.ά. Σε συνέδρια πανελλήνια και ημερίδες  με εισηγητές διάφορους επιστήμονες συζητούνται ποικίλα θέματα  σχετικά με τους Σαρακατσαναίους.  Το Πανελλήνιο Αντάμωμα στο  Περτούλι Τρικάλων την τελευταία Κυριακή του Ιουνίου και άλλα  τοπικά, σε θέσεις που συνήθως ξεκαλοκαίριαζαν οι Σαρακατσαναίοι., που γίνονται  κάθε χρόνο καθώς επίσης, συνεστιάσεις, συνάξεις και χοροεσπερίδες  βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης αλλά και στη σύσφιξη των  σχέσεων μεταξύ των Σαρακατσαναίων. Τέτοια τοπικά ανταμώματα οργανώνονται στο  Βελούχι ( θέση Άγιοι Απόστολοι Μερκάδας ) την δεύτερη  Κυριακή του  Ιουλίου από το Σύνδεσμο Σαρακ. Φθιώτιδας, στην Πάρνηθα ( στη θέση Μόλα

 ) του Αγίου Πνεύματος από τους Συλλόγους Σαρακ. Αττικής, στο Γυφτόκαμπο  ( κεντρικό Ζαγόρι Ηπείρου ) την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου από την  Αδελφότητα Σαρακ. Ηπείρου, στην Ελατειά Δράμας ( θέση Μπουζάλα ) στις  20 Ιουλίου από τους Συλλόγους Σαρακ.Αν. Μακεδονίας και Θράκης,στο όρος Βόρας(Καϊμακτσαλάν) στις 22 Αυγούστου από τους Συλλ. Σαρακ.κεντρικής Μακεδονίας,καθώς και Βοιωτίας,Αιτωλοκαρνανίας,Πρέβεζας,Θεσπρωτίας,β.Πελοποννήσου κ. α. Επίσης  στη Βουλγαρία στο όρος Καραντίλα ( Σλίβεν ) από την Ομοσπονδία Συλλ. Σαρακ., που έχουν μείνει  εκεί μετά το κλείσιμο των συνόρων, αλλά διατηρούν τη γλώσσα, τα ήθη  και τα έθιμα της Σαρακ. παράδοσης...

 Πολλοί είναι εκείνοι, Έλληνες και ξένοι, ερευνητές, λαογράφοι,  κοινωνιολόγοι, ιστορικοί,γλωσσολόγοι,ανθρωπολόγοι που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τη ζωή  και τον πολιτισμό των Σαρακαταναίων, όπως η λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη  που μελέτησε τον ποιμενικό βίο των Σαρακατσαναίων,.Π.Αραβαντινός,Δ. Γεωργακάς, Ν. Βέης, Ν.Μάτσας,Ε.Φιλιππίδη, οι Ε.Μακρής,Ι.Μποτός,Ν.Κατσαρός,Θ.Γιαννακός.Γ.Αγραφιώτης,Δ.Γαρούφας,Ν.Ζυγογιάννης, Μ.Πολυμεροπούλου,Θ. Καλοδήμος,Γ.Τσουμάνης, κ.α. Ο ανθρωπολόγος διδάκτωρ Άρης Πουλιανός που έδωσε νέα διάσταση στο  θέμα της προέλευσης των Σαρακατσαναίων(οι Σαρακατσάνοι είναι ο αρχαιότερ λαός της Ευρώπης), οι καθηγητές κοινωνιολογίας

Γ. Καββαδίας, Δ. Μαυρόγιαννης,και οι Garsten Hoeg,J.K.Campbell,Patrick leigh fermor, Glaube Fauriel. κ.α.

*ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΖΥΓΟΓΙΑΝΝΗΣ   Καθηγητής  Πρ.πρόεδρος Πανελλ.Σ.Σαρακατσαναίων  Πρ.πρόεδρος Συν. Σαρακατσ. Ν.Φθ/τιδας 

Κατηγορία Αρθρογραφία
Τετάρτη, 01 Απριλίου 2020 10:33

Απρίλης και παράδοση..

Καλημέρα και καλό μήνα...

Μπήκε ο Απρίλης σήμερα..Απρίλης και άνοιξη,  είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα.Γι' αυτό τον είπαν και Ανοιξιάτη και Αιγιωργίτη, απ' τη μεγάλη γιορτή που περιλαμβάνει, και Κερασάρη, εκεί που πρωτοβγαίνουν τα κεράσια.

Στην 1η μέρα του Απρίλη έχουμε και το πρώτο έθιμο: το πρωταπριλιάτικο ψέμα.Καθένας αυτη τη μέρα προσπάθεί να ξεγελάσει τον άλλον με κάποιο αθώο ψέμα.Όλοι το' χουν για γούρι να ξεγελάσουν κάποιον...

Ας δούμε τις παροιμίες που λέει ο λαός μας για τον Απρίλη...

-Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.

-Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον τον ζευγά που 'χει στη γη σπαρμένα.

-Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε-δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.

-Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.

-Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.

-Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια.

-Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.

-Ένας κούκος δε φέρνει την Άνοιξη.

-Και τ' Απριλιού ταις δεκοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αυγό. [δηλ. απ' το κρύο]

-Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.

-Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.

Κατηγορία Περιβάλλον
Σάββατο, 01 Φεβρουαρίου 2020 11:42

Φλεβάρης και παράδοση

Καλό μήνα σε όλους..

Ο Φεβρουάριος είναι ο πιο μικρός μήνας του χρόνου: έχει 28 μόνο ημέρες.Η ιδιαιτερότητα (μήνας εξαγνισμού) αυτή δίνει την αφορμή να λεχθεί κι εδώ ότι για ένα μεγάλο διάστημα θεωρούνταν ο τελευταίος μήνας του έτους μια και η προσθήκη των δύο τούτων νεότερων μηνών, δηλ του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου στο ρωμαϊκό δεκάμηνο πιστεύεται ότι καταρχήν έγινε μετά τον δέκατο μήνα, τον Δεκέμβριο. Πολύ αργότερα ο Φεβρουάριος ονομάστηκε δεύτερος μήνας της χρονιάς, οπότε κι όλοι οι υπόλοιποι μήνες μεταπήδησαν δύο επιπλέον θέσεις από την αρχική τους τοποθέτηση.Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει,μα κι αν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

Για τον άστατο καιρό, ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος γιατί δεν ξέρει τι κάνει, τι του γίνεται-Στην Κύπρο λένε την εξής παράδοση: Κάποτε, λέει, που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι μήνες Γενάρης, Φλεβάρης και Μάρτης συμφώνησαν να ενώσουν σε ένα πιθάρι το κρασί τους και να το χρησιμοποιήσουν από κοινού. Ο Φλεβάρης, που είχε βάλει πρώτος το κρασί στο πιθάρι,τρύπησε το κάτω μέρος για να τραβήξει το δικό του κρασί, χωρίς να ρωτήσει τους άλλους, και τράβηξε και το δικό τους μερίδιο. Για τιμωρία τότε ο Γενάρης και ο Μάρτης του αφαίρεσαν από μια μέρα κι έτσι απόμεινε με 28.

Για τις αγροτικές δουλειές ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών και τότε βάζουνε και καταβολάδες, όπως λένε, δηλαδή, φυτεύουν αμπέλια, εκτός κι αν είναι δίσεχτος, τότε δεν φυτεύουν.Γιαυτό του το περιεχόμενο ο Φλεβάρης ονομάζεται σε ορισμένα μέρη, όπου είναι ανεπτυγμένη η αμπελουργία, κλαδευτής.

Την πρώτη του μήνα γιορτάζεται ο Άγιος Τρύφωνας, ο οποίος είναι και ο προστάτης των αμπελουργών. Μετά το εκκλησίασμα, με τον αγιασμό οι γεωργοί ραντίζουν τ’αμπέλια και τα χωράφια και σε μερικά μέρη ο παπάς γυρίζει τους αμπελώνες και τους αγιάζει, ξορκίζοντας τα βλαβερά των αμπελιών. Σύμφωνα με το συναξάρι του, ο άγιος Τρύφωνας ήτανε βοσκός και γιάτρευε όλες τις αρρώστιες και έδιωχνε τους δαίμονες. Θεωρείται ως ο κατεξοχήν προστάτης των χωραφιών, των αμπελιών και των κήπων από τους κινδύνους που τα απειλούν.

Παροιμίες

Φλεβάρη κουτσοφλέβαρε καταραμένε μήνα, μας χιόνισες, μας απόπειρες, μας έλιωσες στην πείνα.

Φλεβάρη μήνα κοίταγε ήλιο και φεγγάρι, πάρε και γνώμη από αστρί και κάνε ό,τι βγάλει.

Φλεβάρη το 'πες, Φλεβάρη το 'κανες.

Φλεβάρη, φλέβες (νερού) μ' άνοιξες.

Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.

Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.

Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.

Φυλάξου από τον διάβολο κι από Φλεβαριάτικο κρύο.

Χιόνι το Φλεβάρη βάνει στάπα στο κελάρι.

Χιόνι Φλεβαριάτικο, αλώνι αβερτιάτικο.

Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού

Κατηγορία Περιβάλλον

Κυκλοφόρησε η πρώτη δισκογραφική δουλειά του  δημοτικού τραγουδιστή Στέφανου Κόπανου απο την Genaral Music με την υπογραφή του Μπάμπη Φωτίου.

Ο Αγραφιώτης τραγουδιστής, έχοντας το χάρισμα και συνάμα μεγάλη αγάπη για το τραγούδι, πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια μια δημιουργική και ανοδική πορεία στον χώρο του Δημοτικού τραγουδιού.

 Την πρώτη δισκογραφική τουδουλειά με 12 τραγούδια, υπογράφουν και συμμετέχουν αγαπημένοι και καταξιωμένοι δημιουργοί όπως ο Μπάμπης Φωτίου,Νεκτάριος Κοκκώνης, Δημήτρης Καρακώστας ,Τάσος Κόπανος,Βασίλης Φωτίου,Σάκης Καρακώστας,Θανάσης Μπρόφας,Αλέκος Παντιώρας,Ρούλα Βλάχου,Γιωργος Κόκκινος και άλλοι.

 

Η εικόνα ίσως περιέχει: τον Stefanos Kopanos, κείμενο

Κατηγορία Media
Πέμπτη, 01 Μαρτίου 2018 10:17

Μάρτης και παράδοση

Καλό μήνα.Καλή Άνοιξη..

Παντού στην Ελλάδα επικρατεί η συνήθεια να δένουμε στο αριστερό, ή και στα δύο χέρια λίγο πιο πάνω από τον καρπό, ένα βραχιολάκι από κόκκινη και λευκή κλωστή. Η κλωστή αυτή μπαίνει στην πρώτη Μαρτίου, και πέφτει από μόνη της, ή βγαίνει την τελευταία μέρα του Μαρτίου, από όπου και πήρε το όνομα «Μάρτης».

Είναι ένα έθιμο σύμφωνα με το οποίο αυτός που φορά το Μάρτη, κυρίως τα μικρά παιδιά, προστατεύονται είτε από ασθένειες γενικά ή «για να μην τα κάψει ο ήλιος» / για να «μην τα μαυρίζει ο ήλιος» ή για να «μην τα πιάνει το μάτι». Συμβολικά το λευκό και το κόκκινο χρώμα τα συναντάμε συχνά στη δεισιδαιμονία όταν είναι να αποτρέψουμε κάποιο κακό.

Για το Μάρτη κυκλοφορούν πολλές παροιμίες που έχου σχέση με τον καιρό. Για να δούμε μερικές:

-Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.

-Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.

-Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.

-O Μάρτης ο κλαψόγελος.

-Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.

Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισεκαι πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!

-Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

-Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.

-O Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή). 

Κατηγορία Περιβάλλον
Κυριακή, 24 Δεκεμβρίου 2017 17:14

Έθιμα και παραδόσεις των Χριστουγέννων

Με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο, ετοιμάζονται όλες οι περιοχές της Ελλάδας να υποδεχτούν τη γέννηση του Χριστού.

 Πόλεις και χωριά σε όλη τη χώρα "στολίστηκαν", φωτίστηκαν και οι προετοιμασίες για την άφιξη της πιο χαρούμενης γιορτής της Χριστιανοσύνης "ντύνονται" με μελωδίες και παίρνουν άρωμα από τις κουζίνες των νοικοκυριών.

"Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου.

Για βγήτε, δέτε, μάθετε, που ο Χριστός γεννάται.

Γεννιέται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα.

Το γάλα τρών’ οι άρχοντες, το μέλι οι αφεντάδες.

 Ανοιξ’ αφέντημ’ άνοιξε την αργυρή σακούλα, κι αν έχει γρόσια, δώσ’ μου τα, φλουριά μη τα λυπάσαι."

"Τσιγαρίθρες", λουκάνικα, "μπουμπάρια", "χριστόψωμα" "βασιλόψωμα" "βασιλοκουλούρες", μπακλαβάδες και πολλά κάλαντα είναι γεμάτα τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στην Ευρυτανία. Τα έθιμα ξεκινούν από την παραμονή των Χριστουγέννων και ολοκληρώνονται μετά την Πρωτοχρονιά. Ξεκινούν με την "χοιροσφαγή" αλλά και τον τρόπο με τον οποίο σφάζουν τα γουρούνια και φτάνει μέχρι το "πάντρεμα της φωτιάς". Συνοδεύονται με γλέντι, με κάλαντα και αρκετά μεγάλο τελετουργικό.

Στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας και του Δομοκού της Παρνασσίδας και της Δωρίδας η "σφαγή των χοίρων" η λεγόμενη "χοιροσφαγή" παίρνει ένα εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα. Σχεδόν σε κάθε σπίτι υπάρχει γουρούνι. Οι κάτοικοι και οι προσκεκλημένοι σε ομάδες ξεκινούν το σφάξιμο από σπίτι σε σπίτι. Μάλιστα προσδίδουν ένα τελετουργικό στην "χοιροσφαγή". Όταν τελειώσουν όλους του χοίρους της γειτονιάς αρχίζει το γλέντι ενώ την ίδια ώρα οι νοικοκυρές ξεκινούν να φτιάξουν λουκάνικα "τσιγαρίθρες" και "μπουμπάρια". Σε ένα μεγάλο καζάνι ρίχνουν τμήματα από το λίπος του χοίρου που έχει και κομμάτια κρέας πάνω του, το βάζουν στη φωτιά και αυτό αρχίζει να λιώνει. Συλλέγουν το ρευστό λίπος σε δοχεία και ότι απομένει στο τέλος είναι "τσιγαρίθρες". Το "σβήνουν" με καλό κρασί και είναι από τους πρώτους μεζέδες στο γλέντι.

Τα πνευμόνια, και την σπλήνα και άλλα εντόσθια μαζί με πράσο, ρύζι και μυρωδικά οι νοικοκυρές στη Φθιώτιδα τα χρησιμοποιούν για να φτιάξουν "μπουμπάρια". Όλη αυτή την μάζα την περνούν μέσα σε ένα έντερο και στη συνέχεια τα βράζουν για αρκετή ώρα. Από κει και μετά μεταφέρονται στο φούρνο για να ροδοκοκκινίσουν και αποτελούν έναν πρώτης τάξεως μεζέ για τις επόμενες μέρες.

Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων σε ορισμένες περιοχές όπως σε αυτές της Ευρυτανίας το "τσικνίζουν". Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας τα ξημερώματα των Χριστουγέννων ανάβουν τις φωτιές και πριν ακόμα βγει ο ήλιος έχουν ήδη στήσει το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι με χοιρινά και μεζέδες.Στα χωριά της δυτικής Φθιώτιδας τα ξημερώματα των Χριστουγέννων συνηθίζουν να "αρραβωνιάζουν τη φωτιά". Οι νοικοκυρές τοποθετούν στο τζάκι ένα πολύ μεγάλο ξύλο και εκείνη την ώρα σύμφωνα με την παράδοση ό,τι ζητήσεις μπορεί να γίνει. Βεβαίως αυτό που θα ζητήσεις πρέπει να αφορά στα παιδιά και όχι στους παντρεμένους.

Είτε με καρύδια που είναι επικρατέστερο είτε με αμύγδαλα κάθε σπίτι στην Ρούμελη έχει το μπακλαβά του. Υπάρχει μάλιστα ανταγωνισμός στις νοικοκυρές για το ύψος που θα έχει το γλυκό τους, το μέγεθος του ταψιού που θα χρησιμοποιήσουν ενώ τις προηγούμενες ημέρες το ξενύχτι είναι δεδομένο για να ανοίξουν τα χειροποίητα "φύλλα".

Μέσα σε όλα τα άλλα ξεχωρίζουν το "βασιλόψωμο" και οι "βασιλοκουλούρες" που τρώγονται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου, αφού από τον Αϊ Βασίλη πήρε το όνομά του. Σε ορισμένες περιοχές εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, ή ακόμη και ντόπιο καλαμπόκι. Βάζουν μέσα βασιλικό και μυρωδικά και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και παραστάσεις οι οποίες έχουν σχέση με την καθημερινότητα. Αφορούν είτε στην παραγωγή και τα χωράφια, είτε στην υγεία και τα ακίνητα είτε στην οικογένεια. Μετά το ψήσιμο του είναι έτοιμο να κοπεί, την ώρα του φαγητού, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς.

Κατηγορία Διάφορα
Κυριακή, 01 Οκτωβρίου 2017 10:21

Οκτώβρης και παράδοση

Καλό μήνα ....

Πρώτη του Οκτώβρη σήμερα και μπήκαμε για τα καλά στο φθινόπωρο.Εμείς θα γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και θα δούμε τι γίνονταν παλιά.

Το πιο σημαντικό δώρο του Οκτωβρίου στους αγρότες είναι οι πολλές βροχές του, γι’ αυτό σε πολλά μέρη ονομάζεται «Βροχάρης», αλλά και μήνας της σποράς, εξ ου και τα ονόματα «Σποριάτης», «Σποριάς» και «Σπαρτός».

 Η μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα, έχει δώσει στον Οκτώβριο την προσωνυμία «Αι-Δημητριάτης» ή «Αι-Δημήτρης» Οι εργασίες που γίνονται τον Οκτώβρη στα χωριά μας είναι το όργωμα και η σπορά σιτηρών, κριθαριού και βρώμης, η σπορά τριφυλλιού,η ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού,το μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων και πατάτας ενώ απο τα βουνά κατεβαίνουν οι βοσκοί στους χαμηλούς κάμπους (τα χειμαδιά).

Παροιμίες για τον Οκτώβρη υπάρχουν πολλές.Δείτε μερικές:

 Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.

Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ' το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.

 Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.

Αν δε βρέξει, πώς θα ξαστερώσει;

Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.

 Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.

Βαθιά τ' αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα.

Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι.

Μακριά βροντή, κοντά βροχή.

Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.

Κατηγορία Περιβάλλον
Σελίδα 1 από 2

Επικοινωνήστε μαζί μας στο vimapoliti@gmail.com ή απευθείας στην φόρμα επικοινωνίας

Please, enter your name
Please, enter your e-mail address Mail address is not not valid
Please, enter your message