Ήπια αναπτυγμένη στους δασωμένους πρόποδες της θεσσαλικής Τσιούκας, αποτελεί έδρα μίας από τις ελάχιστες βιοτεχνίες τσαρουχιών στην Ελλάδα
Δεν είναι και λίγα τα χωριά της Ελλάδας που φέρουν το όνομα Καστανιά, αντικατοπτρίζοντας έτσι την ορεινή τους φύση και τη γειτνίασή τους με δάση γεμάτα από τα ομώνυμα δέντρα, που ειδικά το φθινόπωρο βρίσκονται στην πληρέστερη ανάπτυξή τους.
Η Καστανιά των θεσσαλικών Αγράφων, πάντως, είναι μία από τις διάσημες Καστανιές της χώρας μας, ίσως γιατί βρίσκεται κοντά στην ευρύτερη περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα. Η σημαντική τουριστική ανάπτυξη αυτής κατά τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει αρκετούς επισκέπτες και προς τα μέρη της, επιτρέποντάς της έτσι να αποκτήσει δικές της υποδομές.
Ερχόμενοι εδώ, λοιπόν, θα βρείτε ένα κεφαλοχώρι χτισμένο στους δασωμένους πρόποδες της Τσιούκας (μία από τις δύο κορυφές του βουνού Ίταμος), στα 800 μέτρα υψόμετρο. Το οποίο απολαμβάνει πανοραμικής θέας τόσο προς τη Λίμνη Πλαστήρα, όσο και προς τον θεσσαλικό κάμπο –μάλιστα, αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, το μάτι φτάνει λένε μέχρι και τον Όλυμπο. Ο μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται σε 196 άτομα, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Ένα καταπράσινο χωριό με μακραίωνη ιστορία
Κάτι πολύ ξεχωριστό όσον αφορά το παρελθόν της Καστανιάς είναι ότι το όνομά της δεν οφείλεται σε επίσημη μετονομασία παλιότερου τοπωνυμίου: μέσα στους αιώνες, δηλαδή, το χωριό λεγόταν Καστανέα, Καστανία ή Καστανιά (όπως επικράτησε, τελικά). Για την ακριβή ίδρυσή της, βέβαια, δεν είμαστε σίγουροι, αλλά με βάση τις διαθέσιμες πηγές την υπολογίζουμε γύρω στο 1450, όταν είχε αρχίσει πια η Τουρκοκρατία στη Θεσσαλία.
Έκτοτε, η παρουσία της είναι συνεχής. Μάλιστα, από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα, γνώρισε και ιδιαίτερη οικονομική ακμή, που καθρεφτίζεται στη Σχολή Γραμμάτων της, από την οποία αποφοίτησαν δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες –ο Καλλίνικος ο Β΄ και ο Σεραφείμ. Οι κάτοικοί της πήραν μέρος και στην Επανάσταση του 1821, που όμως δεν είχε επιτυχία στα μέρη τους, αλλά και στις εξεγέρσεις του 1854, του 1866 και του 1877. Έγινε τμήμα του ελληνικού κράτους το 1881, με την επίσημη προσάρτηση της Θεσσαλίας.
H Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Σιαμάδων υπάρχει στα περίχωρα της Καστανιάς από το 1600. Photo: Ιερά Μητρόπολις Σταγών και Μετεώρων
Το παρελθόν της Καστανιάς γίνεται ορατό στον σημερινό επισκέπτη μέσα από διάφορα μνημεία και ευρήματα. Στη θέση που είναι γνωστή στους ντόπιους ως «Ύψωμα Τσούκα», ας πούμε, υπάρχουν ερείπια αρχαίου οχυρωμένου οικισμού, ο οποίος ανάγεται στον 4ο αιώνα π.Χ. Τον σχετίζουμε με τους Δόλοπες, που ανήκαν στους ιδρυτές της Δελφικής Αμφικτυονίας, ωστόσο δεν ξέρουμε πολλά για τις πόλεις τους και δυσκολευόμαστε να κάνουμε πιο ακριβείς ταυτίσεις.
Όσον αφορά τα νεότερα μνημεία, αξίζει να περάσετε από την Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Σιαμάδων στα περίχωρα της Καστανιάς, η οποία χτίστηκε το 1600 και διαθέτει υπόγεια σήραγγα. Δείτε ωστόσο και την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου μέσα στο χωριό, που χρονολογείται στο 1776, αλλά και την Κοίμηση της Θεοτόκου, όπου υπάρχει και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα, σωσμένο από κατεστραμμένη πλέον μονή της γειτονικής Μούχας.
Ασφαλώς, το ίδιο το φυσικό τοπίο αποτελεί αξιοθέατο κι από μόνο του για όσους έρθουν ως εδώ. Πέρα από την προαναφερόμενη θέα που απολαμβάνει η Καστανιά χάρη στο υψόμετρο στο οποίο έχει χτιστεί, είναι κι ένα χωριό «πνιγμένο» στο πράσινο, αφού περιβάλλεται από ειδυλλιακό δάσος με έλατα. Πρόκειται δε για προορισμό κατάλληλο για κάθε εποχή του χρόνου, αφού είναι προσβάσιμος και φιλόξενος και κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Τέλος, εδώ υπάρχουν και δύο πολύ ξεχωριστά αξιοθέατα. Το πρώτο είναι το Κέντρο Χλωρίδας & Πανίδας Των Αγράφων Της Πίνδου, το οποίο οργανώθηκε το 2008 στο πετρόχτιστο Δημοτικό Σχολείο της Καστανιάς (τσεκάρετε ωστόσο με τη Δημοτική Ενότητα Ιτάμου μήπως είναι προσωρινά κλειστό, με ένα τηλεφώνημα στο 24413-50700). Και το δεύτερο το εργαστήριο παραδοσιακών υποδημάτων της οικογένειας Κόγια: υπάρχει από το 1910 και είναι μία από τις ελάχιστες βιοτεχνίες στην Ελλάδα που εξακολουθεί να παράγει τσαρούχια, γουρουνοτσάρουχα, σελάχια, ποντιακά στιβάνια κ.ά. Καλέστε στο 24410-97111 για να προγραμματίσετε μια επίσκεψη εκεί και να δείτε από κοντά όλη τη διαδικασία κατασκευής.
