Γράφει ο Νίκος Ζυγογιάννης*

Μια αρχαιοελληνική φυλή είναι οι Σαρακατσαναίοι που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Νομάδες κτηνοτρόφοι, ζούσαν στα βουνά το καλοκαίρι και το χειμώνα στα  χειμαδιά (β΄νά-στράτα-χειμαδιά) διασκορπισμένοι σ' ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.

Κοιτίδα των Σαρακατσαναίων ήταν η οροσειρά της κεντρικής και νότιας Πίνδου και  η Ρούμελη με επίκεντρο τα ΑΓΡΑΦΑ, χώρος που λόγω της γεωφυσικής του  κατάστασης ήταν απάτητος, δεν ήταν γραμμένος πουθενά και γι' αυτό  κατοικούνταν από αυτόνομους και ελεύθερους ανθρώπους. Ο  διασκορπισμός τους από την αρχική κοιτίδα τους προς την υπόλοιπη  ηπειρωτική Ελλάδα έγινε επί Τουρκοκρατίας και κυρίως τον 18ο αιώνα,  στα χρόνια του Αλή Πασά.

 Ως προς το όνομά τους υπάρχουν πολλές και διάφορες ετυμολογίες.

 Σύμφωνα με τη Σαρακατσάνικη παράδοση πήραν το όνομά τους από τους Τούρκους.

 Όταν έγινε η άλωση της Κων/πολης, οι Σαρακατσαναίοι φόρεσαν μαύρα ρούχα, ως  ένδειξη πένθους, και δεν υποτάχθηκαν στον κατακτητή. Οι Τούρκοι  τους    έβλεπαν στα μαύρα και ανυπότακτους να μετακινούνται συνεχώς(σκηνίτες). Γι' αυτό τους ονόμασαν «Καρακατσάν» (καρά =μαύρος και κατσ(ι)άν=φυγάς,  ανυπότακτος ), δηλ. «μαύροι φυγάδες». Από το Καρακατσάν με  παραφθορά προήλθε η λέξη «Σαρακατσάνος».Μια άλλη πιθανή ετυμολογία  είναι από την τουρκική λέξη σαράν που σημαίνει «φορτώνειν» ή  σαράι(=κατοικία,κονάκι) και την τουρκική μετοχή κατσιάν=φυγάς,ανυπότακτος,  (σαράν + κατσάν = Σαρακατσάνος) γιατί από καιρό σε καιρό φόρτωναν  τα πράγματά τους και μετακινούνταν με τα κοπάδια τους και γι' αυτό  τους έδωσαν αυτό το όνομα (παρατσούκλι) οι Τούρκοι.

 -- < Κατοικούμε εδώ από τότε που ο Θεός έφτιαξε αυτόν τον ευλογημένο τόπο με τα βνά και τα ποτάμια,τον ήλιο και το φεγγάρι.Από τότε κρατάει η γενιά μας,έλεγαν οι γερόντοι Σαρακατσάνοι.>-.

 Ανεξάρτητα από τις μετακινήσεις τους και τον εναλλασσόμενο τόπο  διαμονής τους έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα και κυρίως μιλούν την  ίδια γλώσσα, την Ελληνική, απαλλαγμένη από ξένα στοιχεία,  αναλλοίωτη, που φέρει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δωρικής  διαλέκτου. Το ίδιο αναλλοίωτοι και αμόλυντοι από αλλόφυλες  επιμειξίες παρέμειναν και οι Σαρακατσιάνοι, οι «καταλαγαρώτεροι Έλληνες» όπως  έγραψε ο Στέφανος Γρανίτσας. Διατήρησαν τα έθιμα, τις συνήθειες και  τους κανόνες συμπεριφοράς και διαβίωσης κατά τρόπο πιστό και  αυθεντικό. Στηρίχθηκαν στα παραδοσιακά τους έθιμα και στην ελληνική  τους ταυτότητα και δεν επέτρεψαν στην περιβάλλουσα αλλοεθνή και  ξενόγλωσση κοινωνία να εισβάλλει στη δική τους. Η οικονομική τους  ευρωστία και αυτονομία και η διαβίωσή τους σε καλλίτερες υλικές  συνθήκες τους οδήγησε, σε μια ουσιαστικά και τυπικά, εσωτερίκευση,  τήρηση και εφαρμογή των εθιμικών κανόνων διαβίωσης και κοινωνικής  συμπεριφοράς.

Η χρήση μιας και μόνο γλώσσας, της Ελληνικής, αποδεικνύει ότι οι  Σαρακατσιαναίοι είναι διαφορετικοί   από τους Βλάχους,( Οι Βλάχοι ή Αρμάνοι,ή Αρωμάνοι  της Ελλάδας  γνωστοί και με άλλα ονόματα κατά περιοχές:

 Κουτσόβλαχοι, Μπουρτζόβλαχοι, Αρβανιτόβλαχοι,κ.λ .ενώ οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται  Βλαχόφωνοι Έλληνες)  που  μιλούσαν εκτός από τα Ελληνικά και τα  Βλάχικα. Επειδή η λέξη βλάχος(με β μικρό) χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τον  άνθρωπο που έχει πρόβατα, τον κτηνοτρόφο, τον βοσκό και επειδή η  κτηνοτροφική ζωή ήταν κοινό τους στοιχείο, επήλθε σύγχυση πότε ένας  βλάχος (=αυτός που έχει πρόβατα, ο κτηνοτρόφος, ο βοσκός) είναι  Σαρακατσιάνος και πότε Βλάχος (=Βλαχόφωνο ). Με τη διαφορά όμως ότι  οι Σαρακατσαναιοι ήταν καθαροί νομάδες και δεν είχαν πουθενά χωριό, ενώ οι  Βλάχοι ζούσαν  νομαδικά και ημινομαδικά, ήταν πριν αιώνες  εγκαταστημένοι σε χωριά και ασχολήθηκαν και με το εμπόριο, τις  τέχνες και τα γράμματα, ενώ οι Σαρακατσάνοι στα μέσα του προηγούμενου αιώνα  εγκατέλειψαν το νομαδισμό. Αλλά και στην ενδυμασία, στα ήθη και  έθιμα, στον τρόπο ζωής ξεχωρίζουν οι Σαρακατσαναίοι από τους  Βλάχους, που δεν έρχονταν σε επιμειξία μεταξύ τους αλλά ούτε και  επαγγελματικό αλισβερίσι είχαν..

Ο τρόπος ζωής τους ήταν οργανωμένος με ένα είδος ποιμενικής  συνεργασίας, το «Τσελιγκάτο». Είτε βρίσκονταν στα βουνά για  ξεκαλοκαιριό, είτε το χειμώνα στα χειμαδιά, αδέρφια, πρωτοξαδέρφια  και δεύτερα ξαδέρφια έσμιγαν τα κοπάδια τους σε ένα είδος  συνεταιρισμού, για την καλλίτερη παραγωγική συνεργασία και διάθεση των κτηνοτροφικών τους προϊόντων. Αρχηγός του «Τσελιγκάτου» ήταν ο  τσέλιγκας ( αρχιποιμένας ), πλούσιος κτηνοτρόφος, με πολλά πρόβατα,  που ξεχώριζε για τις ικανότητές του: έξυπνος, δυναμικός,  κοινωνικός, ευέλικτος,τολμηρός, έντιμος και δίκαιος...

 Αυτός κανόνιζε σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με το τσελιγκάτο (  ενοικίαση βοσκοτόπων, πώληση γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων,  αρνιών, μαλλιών κ.τ.λ.). Είχε όμως και κοινωνικό ρόλο στη στάνη:

 συμβούλευε- μαζί με τους γεροντότερους- και έλυνε διαφορές. Όλοι οι  σμίχτες είχαν συμμετοχή στα κέρδη και τις ζημιές του κοπαδιού. Του  Αγίου Δημητρίου για το καλοκαίρι και του Αγίου Γεωργίου για το  χειμώνα έκαναν λογαριασμό και απολογισμό των εσόδων και εξόδων του  τσελιγκάτου και πάντα κρατούσαν παραστατικά ( τεφτέρια ). Οι  Τσοπαναραίοι ήταν αυτοί που είχαν λίγα ή καθόλου πρόβατα και δεν  είχαν δικό τους τσελιγκάτο. Με τα πρόβατα αλλά και τα άλλα ζώα τους  έδενε στενή σχέση. Τα φρόντιζαν και τα πρόσεχαν ιδιαίτερα, αφού  ήταν γι' αυτούς όλη τους η περιουσία.

Το σπίτι των Σαρακατσαναίων ( το κονάκι ), που το κατασκεύαζαν μόνοι τους, ήταν  ένα καλύβι με σάλωμα και ήταν δυο τύπων: α) το ορθό κονάκι (  κωνοειδής καλύβα ), που κατέληγε στην κορυφή του σε σταυρό και είχε  στο κέντρο την εστία ( φωτογώνι ) και γύρω-γύρω διασκευασμένους  χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ., ενώ υπήρχε  σταθερή θέση για το εικόνισμα β) ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη  που κατασκευαζόταν από κορμούς δέντρων, ξύλα ( πελεκούδια ) και  κλαδιά ελάτων ( μπάτσες ). Τα «κονάκια», ο οικισμός δηλ. το σύνολο  των νομαδικών οικογενειών αποτελούσε τη Στάνη. Στάνη και τσελιγκάτο  δεν ταυτίζονταν. Μπορεί μια στάνη να είχε δυο ή περισσότερα  τσελιγκάτα. Το αντίστροφο όχι.

 Η Σαρακατσάνικη οικογένεια ήταν πατριαρχική. Αυστηρή πειθαρχία και άγραφοι  απαρασάλευτοι νόμοι όριζαν τη συμπεριφορά του κάθε μέλους της.

 Αρχηγός της οικογένειας ήταν ο άνδρας, ο πατέρας. Στον πατέρα και  τη μάνα υπήρχε απόλυτος σεβασμός. Το κορίτσι το χαρακτήριζε η  ντροπαλοσύνη, η καλή ανατροφή και ο καλός ψυχικός κόσμος. Το αγόρι  έπρεπε να ήταν σεμνό, συγκρατημένο στις πράξεις, τα λόγια και τους  τρόπους του. Ο στυλοβάτης όμως της οικογένειας ήταν η γυναίκα, που  σήκωνε όλο το βάρος των ευθυνών. Αυτή είχε καθημερινά αναλάβει όλες  τις δουλειές του νοικοκυριού ( να φέρει ξύλα, ν' ανάψει φωτιά, να  φέρει νερό από τη βρύση με τη βαρέλα, να περιποιηθεί τα παιδιά, να  κάμει το νοικοκυριό του κονακιού κ.τ.λ. ), αλλά και τις εξωτερικές  δουλειές των προβάτων ( παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων,  κατασκευή, στρώσιμο, ξέστρωμα μαντριών κ.τ.λ. ).Η ρόκα, για το  γνέσιμο του μαλλιού, ήταν η αχώριστη συντροφιά της. Όπου κι αν  πήγαινε την είχε μαζί της. Το γνέσιμο του μαλλιού ήταν για τη Σαρακατσάνα  ευχαρίστηση και «σκόλη». Εκείνο όμως που την κρατούσε «σκλαβωμένη»  ήταν ο αργαλειός.  Η Σαρακατσάνα ήταν μια αφανής ηρωίδα της καθημερινής  ζωής. Έπρεπε να υπηρετεί την οικογένεια με θρησκευτική ευλάβεια και  προσήλωση. Ενέπνεε όμως σεβασμό και έχαιρε εκτίμηση, ιδιαίτερα όταν  γίνονταν μητέρα.

Η παιδεία των Σαρακατσάνων ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Οι σκληρές συνθήκες ζωής  και οι συνεχείς μετακινήσεις τους στις ορεινές περιοχές δεν  επέτρεπαν τη μόρφωση των παιδιών τους σε σχολεία. Κάποια  τσελιγκάτα, το καλοκαίρι, με δικά τους έξοδα μίσθωναν δάσκαλο,  συνήθως συνταξιούχο, για να δώσει κάποιες γνώσεις στα παιδιά. Τα  παιδιά παρακολουθούσαν τα μαθήματα σε μια ειδικά διαμορφωμένη  καλύβα, το «δασκαλοκάλυβο». Είχαν όμως μια βαθιά αίσθηση του  ελληνικού γλωσσικού οργάνου. Από τις αφηγήσεις τους διαπιστώνει  κανείς μια λιτότητα και παραστατικότητα στην έκφραση, ενώ στα  τραγούδια τους φαίνεται μια βαθιά αίσθηση του ρυθμού και του μέτρου.

 Οι Σαρακατσιάνοι ήταν πιστοί χριστιανοί, χωρίς μεγάλη θεωρητική κατάρτιση.

 Τελούσαν όμως τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και ένιωθαν δέος για τα  μυστήρια, ειδικά του γάμου και της βάπτισης. Τις μεγάλες γιορτές  της Χριστιανοσύνης και τις ονομαστικές γιορτές τις γιόρταζαν με  μεγαλοπρέπεια, όπου κι αν βρίσκονταν. Γλεντούσαν συχνά με  χορό και  τραγούδια. Τα τραγούδια, προϊόν ιστορικής και συναισθηματικής  εσωτερίκευσης γεγονότων και καταστάσεων, κατατάσσονται σε

 ενότητες: στα κλέφτικα, στα ποιμενικά, της Χαράς  ( γάμου ) της αγάπης, του χωρισμού και της ξενητειάς. Οι  χοροί τους λεβέντικοι, έχουν την καταγωγή τους στον αρχαίο ελληνικό  ρυθμό. Το παίξιμο της φλογέρας - το κατεξοχήν μουσικό όργανο - για  το Σαρακατσάνο τσοπάνη ήταν μια ιεροτελεστία. Ιδιαίτερα γλεντούσαν, όταν  γίνονταν κάποιος γάμος στο τσελιγκάτο. Ο γάμος μαζί με τη γέννηση  των παιδιών αποτελούσε τους δυο κύριους πόλους της Σαρακατσάνικης κοινωνίας. Ο  γάμος ήταν ένα κοινωνικό φαινόμενο πολυδιάστατο, με ένα κύκλο  πράξεων, στάσεων, συμβόλων και συμπεριφορών. Χαρακτηριστικό του  ήταν η ενδογαμία. Κοινωνικός σκοπός του γάμου ήταν η αναπαραγωγή (  γέννηση και ανατροφή παιδιών ) και η κοινωνική κατανομή της  εργασίας. Αλλά, και το θάνατο περιβάλουν με ένα κύκλο εκδηλώσεων  και πράξεων που φανερώνει ότι ήταν προετοιμασμένοι για το  αναπόφευκτο αυτό γεγονός. Στις μετακινήσεις τους, στο ξεκαλοκαιριό  ή το χειμαδιό, είχαν πάντα μαζί τους τη νεκροαλλαξιά. Τα τσελιγκάτα  συνέβαλαν αποφασιστικά στους αγώνες της ανεξαρτησίας. Στην  επανάσταση του 1821 οι Σαρακατσιαναίοι ήταν τα στηρίγματα της κλεφτουριάς - όπως  και όλοι οι άνθρωποι του βουνού - και της εξασφάλιζαν τα  απαραίτητα. Κάθε οικογένεια είχε δώσει κι από έναν κλέφτη. Πολλοί  ήταν και οι επώνυμοι Σαρακατσάνοι αγωνιστές ( αρματολοί και κλέφτες ) της  προεπαναστατικής και της επαναστατικής περιόδου, όπως οι αρματολοί  του Καρπενησίου Συκάδες, ο Β. Δίπλας, ο Χασιώτης και ο Λεπενιώτης (  αδέλφια του Κατσαντώνη ), ο Φαρμάκης, ο Γ. Τσόγκας, ο Αραπογιάννης,  ο Λιάκος και κυρίως τα καμάρια των Σαρακατσαναίων, ο Κατσαντώνης και ο Καραϊσκάκης πολεμιστές  και καπετάνιοι των Αγράφων, Τζουμέρκων και Ρούμελης. Στον Μακεδονικό  Αγώνα βοήθησαν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα ως οδηγοί,  αγγελιοφόροι, τροφοδότες και σύνδεσμοι. Περιέθαλψαν τραυματίες στις  στάνες τους, διέθεσαν τρόφιμα, ιματισμό, μετέφεραν όπλα και  συμμετείχαν οι ίδιοι στα αντάρτικα σώματα, όπως ο οπλαρχηγός Κ. Γαρέφης κ. α. Ο Παύλος Μελάς συνεργάστηκε στενά με τους Σαρακατσάνους. Ανώνυμοι Σ. αγωνιστές επίσης αντιστάθηκαν σ' όλους τους κατακτητές...

  Αυτό που άφησαν πίσω τους ως κληρονομιά οι Σαρακατσιαναίοι δεν είναι μαρμάρινα  αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής, βιβλία προγονικά, αλλά μας  κληροδότησαν υπέροχα ξυλόγλυπτα και όμορφα υφαντά, αντικείμενα που  φιλοτέχνησαν για να κάνουν τη ζωή τους ευκολότερη. Η γυναίκα  έφτιαχνε μόνη της τις αντρικές και γυναικείες φορεσιές. Μετά τον  κούρο, το ξάσιμο του μαλλιού, το γνέσιμο, η ύφανση, το ράψιμο ήταν  δικιά της δουλειά. Οι Σαρακατσαναίοι δε φόρεσαν ποτέ άλλο ξενικό ύφασμα, παρά  μονάχα υφάσματα δικής τους κατασκευής. Η χαρακτηριστική σοβαρότητα  των σκούρων χρωμάτων στις φορεσιές, τα υπέροχα χρώματα και σχέδια  στις «παναούλες», τις μικρές ποδιές από χοντρό μάλλινο ύφασμα, ο  ολοκέντητος κόκκινος φλάμπουρας του γάμου με θέματα αυστηρής  συμμετρίας ανάμεσα και γύρω από τις τέσσερις γωνίες του σταυρού  είναι μερικά από τα στοιχεία της Σαρακ. τέχνης.

 Σήμερα η ποιοτική μεταβολή και ο κοινωνικός μετασχηματισμός των Σαρακατσαναίων  είναι πραγματικότητα. Η κάθοδός τους από τα βουνά στις πεδιάδες, η  εγκατάλειψη του πλάνητα βίου, η αγροτική διαβίωση ( ένα μικρό  ποσοστό ασχολείται με την κτηνοτροφία ) αλλά και η ενασχόληση με  ελεύθερα επαγγέλματα, η συμμετοχή τους στις μισθωτές υπηρεσίες,  ιδιωτικές και δημόσιες, η ανάδειξή τους στην επιστήμη, τις τέχνες,  τα γράμματα και την πολιτική διαμόρφωσαν μια Σαρακ. κοινωνία που  συνδυάζει την παράδοση με τον εκσυγχρονισμό. Ιδιαίτερα διέπρεψαν  στις επιστήμες, αλλά δεν υπάρχει τομέας στον επαγγελματικό χώρο,  στον οποίο να μην έχουν συμμετοχή οι Σαρακατσαναίοι Όμως οι αρχές τους και οι  αξίες της ζωής δεν άλλαξαν, με μεγαλύτερη την αξία της πατρίδας και της οικογένειας. Φιλήσυχοι και φιλόξενοι,  νομοταγείς και αξιόπιστοι,  αξιοπρεπείς και εχέμυθοι, εργατικοί και αυτάρκεις διακρίνονται για το μαχητικό  τους πνεύμα, το σφρίγος και την αγωνιστικότητά τους...

Από το 1960 και μετά, που οι Σαρακατσάνοι διασκορπίστηκαν στις πόλεις και τα  χωριά, σαρανταπέντε πολιτιστικοί σύλλογοι και η Πανελλήνια  Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων ( ΠΟΣΣ ) προσπαθούν να κρατήσουν

  και να συνεχίσουν τη Σ. παράδοση και να αντισταθούν στην  αφομοιωτική και ισοπεδωτική τάση της εποχής μας, με το να  συγκεντρώνουν και να καταγράφουν τα Σ. τραγούδια, να μαθαίνουν τους  χορούς στους νέους, διατηρώντας δικά τους χορευτικά συγκροτήματα.

 Με τα τμήματα γερόντων αναπαράγουν το πλούσιο και ανεξάντλητο  υλικό, αφού οι γέροντες είναι οι μοναδικοί αδιάψευστοι μάρτυρες της  Σαρακ. ιστορίας.  Μεγάλη είναι η προσφορά στη διάδοση του Σαρακατσάνικου

 τραγουδιού, των Σαρακατσάνων τραγουδιστών, επαγγελματιών και μη, που έχουν  ηχογραφήσει σε δίσκους και κασέτες,CD,DVD τα τραγούδια τους. Το Λαογραφικό  Μουσείο Σαρακατσάνων στις Σέρρες, όπου εκτίθεται αυθεντικό υλικό απ' όλες τις  περιοχές της Ελλάδας που έχει σχέση με τη ζωή και τη λαϊκή τέχνη  των Σαρακατσάνων, έτυχε Ευρωπαϊκής αναγνώρισης και βραβεύτηκε από την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μουσείων. Υπάρχουν όμως μουσεία, μικρότερης ίσως  εμβέλειας, και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας με υλικό από τη λαϊκή  τέχνη και τη ζωή των Σαρακατσαναίων. Υπαίθριοι παραδοσιακοί οικισμοί ( Στάνες )  σε διάφορα μέρη της χώρας κατασκευάστηκαν από συλλόγους και  αναβιώνουν σκηνές από την καθημερινή ζωή των Σαρακατσαναίων. Έντυπο υλικό  κυκλοφορεί για ενημέρωση των απανταχού Σαρακατσαναίων, όπως η «  Ηχώ των Σαρακατσαναίων» που εκδίδεται από την ΠΟΣΣ, το ετήσιο περιοδικό  «Σαρακατσαναίοι» από την αδελφότητα Σαρακ. Ηπείρου, η εφημερίδα "Σαρακατσ. Χαιρετήματα" από των εν αθήναις Σαρακ. Ηπείρου, το περιοδικό «Τα Δέοντα των Σαρακατσαναίων» από το  Σύνδεσμο Σαρακ. Φθιώτιδας. <Τα Δρώμενα των Σαρακατσ.Φοιτητών> κ.ά. Σε συνέδρια πανελλήνια και ημερίδες  με εισηγητές διάφορους επιστήμονες συζητούνται ποικίλα θέματα  σχετικά με τους Σαρακατσαναίους.  Το Πανελλήνιο Αντάμωμα στο  Περτούλι Τρικάλων την τελευταία Κυριακή του Ιουνίου και άλλα  τοπικά, σε θέσεις που συνήθως ξεκαλοκαίριαζαν οι Σαρακατσαναίοι., που γίνονται  κάθε χρόνο καθώς επίσης, συνεστιάσεις, συνάξεις και χοροεσπερίδες  βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης αλλά και στη σύσφιξη των  σχέσεων μεταξύ των Σαρακατσαναίων. Τέτοια τοπικά ανταμώματα οργανώνονται στο  Βελούχι ( θέση Άγιοι Απόστολοι Μερκάδας ) την δεύτερη  Κυριακή του  Ιουλίου από το Σύνδεσμο Σαρακ. Φθιώτιδας, στην Πάρνηθα ( στη θέση Μόλα

 ) του Αγίου Πνεύματος από τους Συλλόγους Σαρακ. Αττικής, στο Γυφτόκαμπο  ( κεντρικό Ζαγόρι Ηπείρου ) την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου από την  Αδελφότητα Σαρακ. Ηπείρου, στην Ελατειά Δράμας ( θέση Μπουζάλα ) στις  20 Ιουλίου από τους Συλλόγους Σαρακ.Αν. Μακεδονίας και Θράκης,στο όρος Βόρας(Καϊμακτσαλάν) στις 22 Αυγούστου από τους Συλλ. Σαρακ.κεντρικής Μακεδονίας,καθώς και Βοιωτίας,Αιτωλοκαρνανίας,Πρέβεζας,Θεσπρωτίας,β.Πελοποννήσου κ. α. Επίσης  στη Βουλγαρία στο όρος Καραντίλα ( Σλίβεν ) από την Ομοσπονδία Συλλ. Σαρακ., που έχουν μείνει  εκεί μετά το κλείσιμο των συνόρων, αλλά διατηρούν τη γλώσσα, τα ήθη  και τα έθιμα της Σαρακ. παράδοσης...

 Πολλοί είναι εκείνοι, Έλληνες και ξένοι, ερευνητές, λαογράφοι,  κοινωνιολόγοι, ιστορικοί,γλωσσολόγοι,ανθρωπολόγοι που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τη ζωή  και τον πολιτισμό των Σαρακαταναίων, όπως η λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη  που μελέτησε τον ποιμενικό βίο των Σαρακατσαναίων,.Π.Αραβαντινός,Δ. Γεωργακάς, Ν. Βέης, Ν.Μάτσας,Ε.Φιλιππίδη, οι Ε.Μακρής,Ι.Μποτός,Ν.Κατσαρός,Θ.Γιαννακός.Γ.Αγραφιώτης,Δ.Γαρούφας,Ν.Ζυγογιάννης, Μ.Πολυμεροπούλου,Θ. Καλοδήμος,Γ.Τσουμάνης, κ.α. Ο ανθρωπολόγος διδάκτωρ Άρης Πουλιανός που έδωσε νέα διάσταση στο  θέμα της προέλευσης των Σαρακατσαναίων(οι Σαρακατσάνοι είναι ο αρχαιότερ λαός της Ευρώπης), οι καθηγητές κοινωνιολογίας

Γ. Καββαδίας, Δ. Μαυρόγιαννης,και οι Garsten Hoeg,J.K.Campbell,Patrick leigh fermor, Glaube Fauriel. κ.α.

*ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΖΥΓΟΓΙΑΝΝΗΣ   Καθηγητής  Πρ.πρόεδρος Πανελλ.Σ.Σαρακατσαναίων  Πρ.πρόεδρος Συν. Σαρακατσ. Ν.Φθ/τιδας 

Γράφει ο Γιάννης Φρύδας(Καταφύλλι Αργιθέας)

Καλά ξεμπερδέματα!...

Πολύ το βασάνισα, μέχρι να καταλήξω στον σημερινό τίτλο. Δεν ήξερα αν είναι σωστό το «επέτειαι» ή δεν είναι… Αν είναι, υποθέτω ότι συναντάται πολύ σπάνια, παρότι από επετείους έχουμε… μπερεκέτια. Αφού παίδεψα κάμποσο το μυαλό μου, σκέφτηκα: Γιάννη, λέω, εσύ θα κριθείς ως καφετζής δεν θα κριθείς ως φιλόλογος, οπότε κοπάνα το όπως σου ήρθε! Ήθελα, ντε και καλά, έναν τίτλο στην καθαρεύουσα, για να παρουσιάσω καθαρά και περιεκτικά τα διαλαμβανόμενα θέματα, μήπως καθαρίσουμε το συντομότερο απ’ αυτά που μπλέξαμε και να τον ταιριάσω με την Καθαρά Δευτέρα που έρχεται… Γνωρίζετε ότι φέτος θα μας απασχολούν αι εορταστικαί εκδηλώσεις των διακοσίων ετών (από την επανάσταση του 1821) και μας απασχολεί να μην μας πιάσουν και πληρώσουμε το πρόστιμο των τριακοσίων ευρών…

Στις 26 Φεβρουαρίου είχαμε την… επέτειο ενός χρόνου από το πρώτο κρούσμα του κορονοϊού. Μακάρι του χρόνου να μην χρειαστεί να αναφερθούμε ξανά στην πανδημία, να μας μείνουν μόνον αι εορταί και να τελειώσουν αυταί αι περιπέτειαι!... Επί των δύο ως άνω επετείων στήνω αυτό το Καφενείον… Καλή ακρόαση! (αν το διαβάζετε δυνατά, θα έχετε και ακρόαση…) Διαβάστε το όπως θέλετε και άφοβα!... Κανένας δεν έχει τρομοκρατηθεί (ακόμα) από το Καφενείο… Μπορεί να σας το επιβεβαιώσει κι ο Δρίτσας… Μπήκαμε στον μήνα της Γιάννας κι η Γιάννα μπήκε στον μήνα της. (ζήτω ο μήνας!) Μάρτιος του 21 και λογικά θα αρχίσει να ξεδιπλώνεται το έργο της γιαννοεπιτροπής και της γιαννοπατριδογνωσίας…

Μάρτιος!... Γιάννα!... Όπως ο Μάρτιος δεν λείπει απ’ την σαρακοστή έτσι κι η Γιάννα δεν λείπει από καμιά γιορτή και τελετή εως συντέλειας του κόσμου… (ως καταλληλοτέρα…). Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή, αφού δεν μας αφήνουν να πάμε καμιά εκδρομή… (α, ρε έρμο τρακοσάρι, τι μας κάνεις!...) Μια φορά κι έναν καιρό, καλά μου παιδάκια… είχαν μαζευτεί στην αίθουσα της Γερουσίας της Βουλής ο Προκόπης, ο Κυριάκος, η Φώφη και άλλα παιδιά (ο Αλέξης, πονηρός, έστριψε διακριτικά κι έστειλε την Γεροβασίλη αντ’ αυτού), σταύρωσαν τα χεράκια τους πάνω στα έδρανα και με απόλυτη ησυχία περίμεναν, κοιτάζοντας προς την μεγάλη πόρτα… (μην χαζογελάς, άκου πρώτα το παραμύθι!...).

Σε λίγο εμφανίστηκε η Γιάννα, την οποία συνόδευε ο πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας απ’ τα Γιάννενα (τα πρώτα στ’ άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα), ενώ στα μεγάφωνα ακουγόταν το συγκλονιστικό τραγούδι:

«Mοδίστρες και κομμώτριες θα ’ρθουν να σε στολίσουν πρόεδρο της επιτροπής σε λίγο θα σε ορίσουν…

Με χορό και με τραγούδια θα το ξημερώσουμε… Έμπα πρώτη να χορέψεις να σε καμαρώσουμε!...»

 Και μ’ αυτά και μ’ αυτά, έγινε η Γιάννα πρόεδρος και χάρηκαν όλοι που έγινε η Γιάννα πρόεδρος κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς τη βγάζουμε δεν τη βγάζουμε… – Τι έγινε το πρωτόκολλον; Που πήγε το πρωτόκολλον; Στο Κατάκολον πήγε; – Ποιο πρωτόκολλον; Ποιο Κατάκολον; Τι εννοείς; – Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας πηγαίνει τελευταίος, δεν κάθεται να περιμένει καμιά Γιάννα… Παραβιάστηκαν οι κανόνες εθιμοτυπίας. Λίγο το έχεις; – Σιγά το πρόβλημα, καημένε! – Εσύ το λες… Για ρώτα κι εμάς από το Μαρκελέσι που μαθαίναμε το σαβουάρ βιβρ προτού να πάμε στο σχολείο!... Για ένα σαβουάρ βιβρ ζούμε!... Για μια σαβουροζωή αγωνιζόμεθα!… Η Γιάννα, αφού έγινε πρόεδρος, έπρεπε και κάπου να προεδρεύει... Βρήκαν, λοιπόν, (δεν ξέρουμε πώς, αλλά έχουμε δικαίωμα να υποψιαζόμαστε) και άλλα πρόσωπα, με τα οποία συγκρότησαν επιτροπή, η οποία εβαπτίσθη – εμυρώθη ως «Ελλάδα 2021». Δεν ενθυμούμαι αν έγινε η επιτροπή με διακομματική (ως ώφειλε…) συννενόηση, αλλά θ’μάμι γίν’κι μι κουμματική αναπαούρα, δηλαδή ησυχία ή αφωνία… Τα πρόσωπα αυτά (τριάκοντα και εν) κατέλαβαν ως μέλη τις έδρες της επιτροπής… Κάποιοι λένε ότι τα μέλη κατάλαβαν μέλι κι όρμησαν, αλλά αυτό να μην σας μέλει!... Έχουμε μάθει να ζούμε με τις φυσικές καταστροφές, με την κλιματική αλλαγή (και την αλλαγή του Πασόκ), με τη δεξιά, με την αριστερά, με την πανδημία, με την οικονομική κρίση…

Επομένως, είμαστε σε θέση να ζήσουμε για άλλη μια φορά και με την Γιάννα… Το καλοκαίρι που πέρασε και παρά την ανομβρίαν εφύτρωσαν και άλλαι επί τούτου επιτροπαί εις την ελληνικήν επικράτειαν. Κάθε δήμος και επιτροπή!... Κάθε φορέας και επιτροπή!... Επιτροπές να δουν τα μάτια σας!... Κι εδώ οι επιτροπές συνεκροτήθησαν άνευ κρότου. Ο κρότος πάντα έρχεται αργότερα… Έτσι εκτός της Γιάννας γέμισε η χώρα και με Γιαννάκια… Οι επιτροπάριοι του ιδίου τροπαρίου ξεπερνούν τη στρατιά του Δράμαλη. Ας ευχηθούμε να έχουν, τουλάχιστον, καλύτερα από τον Δράμαλη αποτελέσματα… Αυτά με τις επιτροπές!... Εμείς θα γιορτάσουμε και φέτος, όπως κάθε χρόνο, την εθνική μας γιορτή, με τους τρόπους που επέλεξε ως τώρα η συλλογική μας συμπεριφορά.

Καθένας, βέβαια, έχει την ελευθερία της προσωπικής του προσέγγισης και έκφρασης, αρκεί να μην επιχειρεί να την επιβάλει. Ευτυχώς, υπάρχουν σύλλογοι ή και μεμονωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι με την ευκαιρία των 200 ετών παίρνουν πρωτοβουλίες, κάνουν ειδικά αφιερώματα, αναζητούν, βρίσκουν και αναδεικνύουν λεπτομέρειες και άγνωστα γεγονότα της επανάστασης των Ελλήνων, προχωρούν σε εκδόσεις επετειακών ημερολογίων, βιβλίων τοπικής ιστορίας και σε διάφορες άλλες καταγραφές. Αυτά θα είναι τα σημαντικά και χρήσιμα απ’ όλη αυτή την ιστορία… >

Διαβάστε εδώ ολόκληρο το άρθρο

Γράφει ο Δημήτρης Θ.Μακρής

[Επί τάπητος οι μεγάλες παθογένειες που μαστίζουν ένα λαό]

1.-Δημοσίευσα κατά καιρούς άρθρα μου, αλλά και από βήματος Γεν. Συνελεύσεων Πολυτέκνων δια ζώσης,αυθόρμητα ανέδειξα υφιστάμενες αδικίες σε βάρος του Αγρινίου, που αντιμετωπίζεται από την πολιτεία με περιφρόνηση στο να του δοθούν αυτά που του αναλογούν, σαν τον πιο αδικημένο Δήμο (των 106.056 κατοίκωνΦΕΚ 697/20-3-14 τελικά στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ απογραφή 2011)της Ελλάδας. Είναι ο μεγαλύτερος όλων των Δήμων της Στερεάς Ελλάδας, με δεύτερο το Δήμο Λαμιέων (71.007). Επίσης είναι στους πέντε πρώτους από τους Δήμους εκτός Αττικής ξεπερνώντας και τον Δήμο Ιωαννιτών(83.904). Χρειάζεται αυτό το μέτρο σύγκρισης για να αποδεικνύουμε τον ολοφάνερο παραγκωνισμό του Αγρινίου, στον οποίο πρέπει να εστιάσουμε.

2.-Η Ελλάδα έχει 81 Μητροπόλεις, πολλές απ’ αυτές εδρεύουν σε κωμοπόλεις, που είναι έως και 20 φορές μικρότερες από το Αγρίνιο. Μητρόπολη σημαίνει μητέρα πόλη με πνευματική οντότητα που προάγει σε πρόοδο και ανάπτυξη πνευματική και όχι μόνο. Η Ελλάδα έχει 34 σωφρονιστικά καταστήματα. Στο Αγρίνιο δεν δόθηκε ένα. Η Ελλάδαέχει πάμπολλες στρατιωτικές, αστυνομικές, πυροσβεστικές κλπ σχολές. Στο Αγρίνιο δεν δόθηκε καμία. Ενδεικτικά σημειώνω από 8 τμήματα της σχολής αστυφυλάκων που είναι διάσπαρτα από Σητεία μέχρι Διδυμότειχο, θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν ένα στο Αγρίνιο, όπως δόθηκε στην Καρδίτσα. Η Ελλάδα έχει στρατιωτικές μονάδες κατάταξης και θητείας. Το Αγρίνιο είχε πολιτικό και στρατιωτικό αεροδρόμιο. Τώρα τίποτε δεν υπάρχει σε λειτουργία απ αυτά. Από το Αγρίνιο και την ενδοχώρα του εισάγεταιστα ΑΕΙ και εξακοντίζεται για σπουδές σε άλλες πόλεις, δυσανάλογα μεγαλύτερος αριθμός φοιτητών από αυτούς που έρχονται εδώ να σπουδάσουν, αφού φρόντισε η Πάτρα να του πάρει την Οικονομική σχολή,και δεν δόθηκαν αξιόλογα τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που δικαιούται,(αυτά που δόθηκαν είναι από τα μη έχοντα μεγάλη ζήτηση και απορρόφησηστην αγορά εργασίας,χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα και προοπτικές)με αποτέλεσμα το Αγρίνιο να υποφέρει από οικονομική αιμορραγία για να ανεβάσει το ύψος των ενοικίων άλλων πόλεων ξοδεύοντας τα χρήματα της κάθε οικογένειας εκτός Αιτωλ/νίας. Σας παρακαλώ συγκρίνετε αν έχετε το Θεό σας. Το Αγρίνιο έχει μόνο δυο τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ Λαμία και Μεσολόγγι έχουν υπερτριπλάσια δηλ.από επτά τμήματα. Κοιτάξτε το Δήμο Ιωαννιτών με λιγότερο πληθυσμό κατά22.152 κατοίκους να είναι υπερκορεσμένο με υπηρεσίες και δείτε από την άλλη το ξεγυμνωμένο από υπηρεσίες Αγρίνιο. Είναι ν’ αναρωτιέται κανείς γιατί δεν ξεσηκώθηκε ο λαός και γιατί δεν οργανώνονται οι φορείς να υπερασπισθούν τα καταπατημένα δικαιώματα του λαού που πένεται και χειμάζεται.Και ο μεν λαός είτε έχει άγνοια, είτε συγκινείται μόνο από κομματικές οργανωτικές κινητοποιήσεις, είτε μοιρολατρικά επαφίεται στους πολιτικούς οι οποίοι ενδεχομένως βολεύονται να τον έχουν ψεκασμένο με ψέματα, κοιμισμένο και με σφιγμένο το ζωνάρι. Γιατί δεν κινητοποιούνται οι φορείς της πόλης όπως είναι τα ΜΜΕ, οι Σύλλογοι όπως των εμπόρων, των πάσης φύσεως καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος καθώς και των ιδιοκτητών ακινήτων που έχουν συμφέρον να είναι το Αγρίνιο ολοζώντανο;H κατάφωρη αδικία αφορά μόνο κάποιους φορείς ή μήπως όλη την κοινωνία και την κάθε οικογένεια; Ας προβληματισθούν κάποιοι.

3.-Συνεχίζω.Κάποτε είχαμε σιδηρόδρομο, τώρα όχι.Είχαμε την προσοδοφόρα καλλιέργεια των καπνών, η οποία τεχνηέντως καταργήθηκε. Είχαμε την καπνοβιομηχανία ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ, είχαμε την βιοτεχνία ΔΟΥΡΙΔΑη οποία, ήταν επιφορτισμένη με την ένδυση του Ελληνικού στρατού. Τώρα κάποιοι επέλεξαν ο στρατός μας να καταθέτει τα λεφτά του Έλληνα φορολογουμένου, σε τουρκικές βιοτεχνίες.Το Αγρίνιο επί Τουρκοκρατίας ήταν Διοικητικό κέντρο της Δυτικής Ρούμεληςακριβώς λόγω της καίριας θέσης του ως κομβικό σημείο και πέρασμα προς και από Ήπειρο, Ξηρόμερο,Βάλτο, Άγραφα και Καρπενήσι. Ήλθε ακολούθως ο νεοελληνικός τοπικισμόςμε κριτήρια που βόλευαν τις πολιτικές ηγεσίεςεκείνης της εποχής και υποβάθμισαν το Αγρίνιο σε έδρα της επαρχίας με το όνομα ΤΡΙΧΩΝΙΑ. Σήμερα η Ελλάδα έχει 13 έδρες Περιφερειών, 51 πρωτεύουσες Νομών και 74 Περιφερειακές Ενότητες. Το Αγρίνιο δεν είναι ούτε έδρα Περιφερειακής Ενότητας αν και τόσο εμπορικά πρωτοπορεί, αλλά και γεωγραφικάδεσπόζει σε καίρια κεντρικό σημείο στον αχανέστερο όλων των Νομών της Ελλάδας. Είναι δε η απεραντοσύνη του τόσο μεγάλη που στην έκτασή του χωράνε 4 και 5 Νομοί άλλων Περιφερειών. Υπάρχουν κι αλλού πρωτεύουσες που δεν είναι οι μεγαλύτερες πόλεις στο Νομό, αλλά γεωγραφικά βρίσκονται σε κομβικό σημείο και πληθυσμιακά δεν έχουν μεγάλη διαφορά με την άλλη πόλη, όπως συμβαίνει με Αγρίνιο και Μεσολόγγι. Οαποκεντρωτισμόςτου Αγρινίου και η αποστέρηση υπηρεσιώνεπιφέρει τον οικονομικό μαρασμό όλης της επαρχίας Τριχωνίδας και της ευρύτερης ενδοχώρας του. Κάθε φορά που η πολιτεία ιδρύει υπηρεσίες ή άλλες υποδομές σε έδρες Νομών και λοιπών Περιφερειακών Ενοτήτων το Αγρίνιο μένει απ έξω. Τώρα με το σχέδιο ΠΙΣΣΑΡΙΔΗ απειλούνται με κατάργηση το Πρωτοδικείο και το Εφετείο.

4.-Οι πολιτικοί μας δεν καταπιάνονται με επιμονή σε αυτές τις αδικίες και τη σωρεία παθογενειών που συμπιέζουν την ανάπτυξη της Αιτωλ/νίας. Κατανοώ ότι δεν ρισκάρουν σε κάτι που φοβούνται μην αποτύχουν, κυρίως γιατί τα προβλήματα αυτά είναιάγνωστα ή θεωρούνται ασήμαντα και αφήνονται εκτός ατζέντας των κομμάτων.Αντιλαμβάνονται νομίζω οι πολιτικοί της Βουλής και της Αυτοδιοίκησης ότι η ενασχόληση τους με αυτά σε περίπτωση αποτυχίας εκτίθεταιτο μέλλον της πολιτικής τους καριέρας.Σκεπάζεται έτσι σωρεία παθογενειών και προβλημάτων κάτω από το χαλί. Εξάλλου κάποιοι εύλογα θα ρωτήσουν.Τι ζητάς, να καταργήσουμε την πρωτεύουσα Μεσολογγίου; Αυτό ακόμα κι αν μας το προτείνουν το απορρίπτουμε. Μακριά απόεμάς ο ρεβανσισμός, η μισαλλοδοξία και η ζηλοφθονία.Αγαπάμε το Μεσολόγγι, ζητάμε και απ αυτό συμπάθεια, κατανόηση και συναίνεση για διαίρεση της Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλ/νίας,ώστε να υπάρξουν η ΠΕ Μεσολογγίου και η ΠΕ Αγρινίου, οι οποίες μετά τη διαίρεση, θα ισχύει το ρητό “Εν τη ενώσει η ισχύς”, προκειμένου να συνεργασθούν συναδελφικά για την απαγκίστρωση της Αιτωλ/νίαςαπό την Πάτρα και γιατί όχι να διεκδικήσουν, ώστε μία από τις δυο να γίνει έδρα ξεχωριστής Περιφέρειας μαζί με Ευρυτανία ή Φωκίδα ή Λευκάδα. Αν η Πάτρα χρειάζεται ένα Νομό για να είναι πρωτεύουσα περιφέρειας, ας πάρει την Μεσσηνία ή την Κορινθία ή την Ζάκυνθο και όχι τηνΑιτωλ/νία, την οποία υπήγαγε στην Πάτρα κυβερνητική εξουσίαμε Ν.1622/86του αλήστου μνήμηςπρωτοκορυφαίουΑχαιού Υπουργού ΕσωτερικώνΜένιουΚΟΥΤΣΟΓΙΩΡΓΑ. Δεν είδα και δεν άκουσα τότε να αντιδρά κανείς από τους φορείς του Νομού, ούτε πολιτικοί, ούτε κομματικές οργανώσεις, στη θέα του έφιππου σερίφη – καουμπόι να ρίχνει λάσο και πιάνοντας τη μάνα μας από το λαιμό, να την βουτάει από τα μαλλιά και σηκωτή να την ανεβάζει στο άλογό του για να την παραδώσει στην μεγαλοκυρά του καπετάν Μωρέα.

5.-Το μεγάλο θύμα είναι τoαπροστάτευτο Αγρίνιο,το οποίο βλέπωσαν ορφανό από μάνα(Αιτωλ/νία) ευρισκόμενη σε ομηρία, με πατέρα (Κράτος) που δεν αναγνωρίζει το παιδί του,δεν σκύβει στα προβλήματά του, αφού δεν υπάρχουν κάποιοι να επισημάνουν σθεναράτις υπάρχουσες αδικίες και παθογένειες. Επομένως ο πατέρας δεν αναγνωρίζει το παιδί του και το αφήνει εκτεθειμένο σαν απόπαιδο ναδέρνεται ανελέητα απόεγκάθετη γυναίκα (νοητή ενσάρκωση παθογενειών) η οποία το ξεγυμνώνει, το μαστιγώνεικαι το πετάει στο αγιάζι του βοριά. Ακούω τη γνώριμη φωνή της αλυσοδεμένης μάνας με τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά της με θρήνους και κραυγές.”Ώχπουπούι τι τραβάου η κακουμοίρα. Βουήθεια κόσμε. Δεν γλέπετε το παιδί μ; Τοαλεμούριασε η κακούργα, τοπάτσεκαταή, το γουρνομύτιασε, το αρδέλεψε, το συντέλεψε, το μακέλεψε και το πετάει στο δρόμοξεζάρκωτο.Χουιάζω δεν κρένει κανένας; Ακουρμαίνεται κανένας; Πού’στεεε δεν σας γλέπω εσάς καμάρια μ΄πουπστεύετε κι ξουσιάζετε στο κράτος δικαίου να γλυτώστε το παιδί μ;Ε π κακό χρόνο να’χτε”. Κατάλαβα ότι αναφερότανστο παρομοιαζόμενο Αγρίνιο σανκατατρεγμένο παιδί κατώτερου θεού που βιώνει τις τελευταίες ιδιαίτερα 10ετίες, την υποβάθμιση, την υπανάπτυξη, και τον άδικο παραγκωνισμό.Αυτή την κατάσταση, βλέποντας, ευθυγραμμίστηκα με την ψυχολογία της μάνας, εξοργίζομαι και φωνάζω όσο δυνατά μπορώ με τη δύναμη της γραφίδας.ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΡΟΣΟΧΗ.Φωνή βοώντος εν Αγρινίω. Το Αγρίνιο περιφρονείται,κατατρέχεται,βασανίζεται, γονατίζει, στενάζει, βογγάει και κλαίει.Ιδρώνει κανενός τ’ αυτί;Aν ακούει, ας κάνει ό,τι μπορεί για να ιδρυθεί Περιφερειακή Ενότητα Αγρινίου.

6.-Μια τροπολογία διαίρεσης της αχανούς Αιτωλ/νίας, θα ελαφρύνει το Αγρίνιο από σωρεία αδικιών και θα ανοίξουν οι ορίζοντες προς ευοίωνο μέλλον ολόκληρης της Δυτικής Στερεάς.Το αίτημα πρέπει να τεθεί υπόψη του Πρωθυπουργού από επιτροπή ευρέος φάσματος διακεκριμένων προσωπικοτήτων, περιωπής και αποδοχής από Μεσολόγγι και Αγρίνιο. Τα ΜΜΕ των δυο πόλεων ας πρωταγωνιστήσουν στο άνοιγμα ουσιαστικού διαλόγου με αποκλειστικό θέμα πώς θα αντιμετωπισθούν οι παθογένειες, που φρενάρουν την ανάπτυξη της Αιτωλ/νίας, για να κατατεθούν στρατηγικές και ελπιδοφόρες προτάσεις, που σίγουρα θα υπάρξουν, παραμερίζοντας μικροκομματισμούς και τοπικιστικές αγκυλώσεις.Η Αιτωλ/νία με τις κόντρες μεταξύ Μεσολογγίου και Αγρινίου για πολλές 10ετίες τρώει τις σάρκες της.

7.-Δεν ταιριάζει νομίζωστο Ιερό Μεσολόγγι σαν χαϊδεμένο παιδί που θέλει όλα τα παιχνίδια δικά του, να μάχεται το βασανιζόμενο και σε δυσμένεια ευρισκόμενο μεγάλο αδέρφι με το όνομα Αγρίνιο, λες και εχθρεύεται τον βάρβαρολαθρομεταναστευτικότουρκομαχαλά(απόγονοι ηρώων είμαστε κι εμείς, υπερασπιστών του Μεσολογγίου που ήταν Μακρύνειοι, ήταν αυτόχθονες και Σαρακατσαναίοι των Αγράφων, του Βάλτου και του Ξηρομέρου) αλλάπρέπει να αφήσει πίσω τις αντιπαραθέσεις, κοιτάζοντας μπροστά να συναινέσει με την αναγκαία υπέρβαση και γενναιότητα αρχικά στη διαίρεση σε 2 ΠΕ και ακολούθως να συμμαχήσουν από κοινού οι δυο πόλεις για την απελευθέρωσητης βίαια προσδεμένης,(της θεωρούμενης ως υποδεέστερης, της υποτελούς, της μοιρολατρικής, της απεγνωσμένης, της αθώας και απονήρευτης γυναικούλας) Αιτωλοακαρνανίας,στο άρμα της Μωραϊτικηςμεγαλοαρχόντισσας,της κυρα-Πάτραςγια να την έχει στην υπηρεσία των συμφερόντων της.

8.-Ευελπιστώ οι Πανεπιστημιακοί των δυο Αιτωλικών πόλεων να ευαισθητοποιηθούν από τα εκτιθέμενά μου και να θελήσουν να ασχοληθούν και να πάρουν πρωτοβουλίες. Εννοείται ότι είμαι στη διάθεσή τους με τεκμηριώσεις, με επιχειρήματα, με ιδέες, και με ζήλο για επίτευξη αποτελεσμάτων. Χρειάζεται ομοψυχίααρετή και τόλμη Μεσολογγιτών και Αγρινιωτών με επιτροπή, χωρίς μικροψυχίες να συλλογιέται ελεύθερα και καλάγια την απελευθέρωση της Αιτωλ/νίας με θάρρος, παρρησία και επιχειρήματα, αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις που ενδεχόμενα θα υπάρξουν από Αχαϊκούς παράγοντες. Ας γίνει κατανοητό και από την Ιερή πόλη ότι η φαγωμάρατης με το Αγρίνιο μόνο την Πάτρα ευνοεί καιείναι βλαπτικές για την Αιτωλ/νίαστο σύνολό της.Εξάλλου το Μεσολόγγι θα ωφεληθεί τα μέγιστα από τη διαίρεση αφού θα αναδεικνύει Αντιπεριφερειάρχη Μεσολογγίτη και όχι Αγρινιώτη ή Αμφιλόχιο, θα μπορεί να διαχειρισθεί και να νοικοκυρέψει καλύτερα την συμμαζεμένη Περιφερειακή Ενότητά του και θα έχει ανοικτό το πεδίο να αναδειχθεί έδρα Περιφέρειας. Φτάνει πια. Όχι άλλη μοιρολατρία στον παραγκωνισμό του Αγρινίου το οποίο ακόμα κι αν δεν πάρει τη συναίνεση της Ιερής πόλης, (είναι δικαίωμά τους να επιλέξουν να παραμείνουν κολλημένοι σε ανίερες μικροψυχίεςτοπικιστικορατσιστικού, αντικοινωνικού αυτοματισμού) πρέπει να βγούμε θαρραλέα μπροστά και να απαιτήσουμε έδρα Π.Ε. Αν σιωπούμε στο ολοφάνερο δίκιο μας δεν είμαστε τίποτε άλλο παρά μοιραίοι και άβουλοι που θα κριθούμε από τη συνείδησή μας, από την Ιστορία και τον Δίκαιο Θεό μας.Αλλοίμονο σ όποιον στο κάλεσμα των καιρών, ακούει το κλάμα και δεν λέει παρών.

9.- Κύριε Δήμαρχε Αγρινίου τολμήστε να ξηλώσετε (νομότυπα) την ψευδεπίγραφη πινακίδα Δημόσιας Υπηρεσίας που δεν έχει το όνομα του Αγρινίου, υπηρεσία την οποία ο υποφαινόμενος υπηρέτησα για 10ετίες αξιωματικά και ευδόκιμα, πλην όμως η ονομασία της είναι παρμένη από την ιστορία της αρχαιοελληνικής ανθρωπογεωγραφίας, ονομασία που δεν σχετίζεται άμεσα με την πόλη του Αγρινίου, ούτε καν με την επαρχία Τριχωνίδας. Έχετε θεσμικό ρόλο να υπερασπισθείτε το όνομα του Αγρινίου και τα συμφέροντα του.Το δερνόμενο και οδυρόμενο Αγρίνιο βλέποντας κινήσεις σου για προστασία του, θα χαμογελάσει αισιόδοξα και θα οφείλει σύσσωμο να σε χειροκροτήσει. Μπορείτε και αξίζετε να πρωταγωνιστήσετε, να γράψετε ιστορία για ένα καλύτερο μέλλον στις επερχόμενες γενιές της πολύπαθης και πολυβασανισμένης Δυτικής Στερεάς, η οποία δικαιούται να γίνει ξεχωριστή Περιφέρεια για να ισορροπηθεί κάπως το μπατάρισμα της Στερεάς Ελλάδας ανατολικά με αποφάσεις που πάρθηκαν ετσιθελικά.

10.-Ακόμα κι αν αποτύχουμε να κάνουμε ΠεριφέρειαΔυτ. Στερεάς, απώτερο στόχο τον οποίο επίμονα, απαιτητικά και ασυμβίβαστα πρέπει να επιδιώξουμε την κατάλληλη στιγμή, η διαίρεση της Αιτωλ/νίας συμφέρει επί πλέον για να μπορούμε να σταθούμε 2 ΠΕ απέναντι στις 2 Πελοποννησιακές ΠΕ με αποτελεσματικότερες αξιώσεις και διεκδικήσεις σε ό,τι αφορά κονδύλια, υποδομές κλπ. Επίσης συμφέρει γιατί θα υπάρξουν υπηρεσίες της ΠΕ Αγρινίου οι οποίες θα στελεχωθούν και από Μεσολογγίτες. Το σπουδαιότερο είναι ότι αυτό ασφαλώς θα βοηθήσει και θα ωθήσει στην αναβάθμιση και την ανάπτυξη της απαχθείσας και χωροταξικάβιαζόμενης Δυτικής Ρούμελης.-

Γράφει ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος 

Στον Αίσωπο αποδίδεται μια διδακτική ιστορία στην οποία περιγράφεται η αξία του μόχθου και της συστηματικής εργασίας που αποτέλεσμά της είναι η προκοπή. Αυτή λέει πως κάποτε ένας πατέρας όταν πέθανε άφησε το αμπέλι στους τρεις γιούς τους, οι οποίοι δεν φημίζονταν για την εργατικότητά τους αλλά για να τους προτρέψει είπε ότι κάπου ανάμεσα στα κλήματα ήταν κρυμμένος ένας θησαυρός. Οι γιοί του μόλις πέθανε ο πατέρας τους πήραν αμέσως τα τσαπιά και έσκαψαν από άκρη σε άκρη το αμπέλι και σαν τέλειωσαν χωρίς να βρουν τίποτα, άρχισαν να βρίζουν τον μακαρίτη λέγοντας πως τους κορόιδεψε.

Την επόμενη χρονιά όμως είδαν ότι το αμπέλι έδωσε τους καλύτερους καρπούς από ποτέ και έτσι απόλαυσαν ένα σπουδαίο τρύγο, πούλησαν αρκετά σταφύλια και είδαν χρήματα στην τσέπη τους. Μαθαίνοντας το γεγονός οι γείτονες σχολίασαν ότι αυτός ήταν ο θησαυρός που εννοούσε ο πατέρας τους και από τότε συνέχισαν να σκάβουν με τον ίδιο ζήλο το αμπέλι και έβλεπαν κάθε χρόνο να πηγαίνει καλύτερα και να κερδίζουν αρκετά.

Ασφαλώς και είχα κατά νου αυτή την ωραία ιστορία, την οποία κάποτε μας δίδασκαν στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου, όταν άρχισα την άνοιξη που μας πέρασε να φροντίζω το μεγάλο χωράφι που πριν από χρόνια λόγω ηλικίας άφησαν οι γονείς μου και έγινε λόγγος. Το γεγονός σχολίασαν ποικιλοτρόπως τόσο οι συγχωριανοί, όσο και οι υπόλοιποι στην οικογένεια αλλά δεν έδωσα σημασία καθώς έβαλα στόχο να καλλιεργήσω ένα κομμάτι του και να φυτέψω αρκετά δέντρα να με θυμούνται οι επόμενες γενιές. Προς τούτο άρχισα συστηματική δουλειά η οποία εντάθηκε με το ξέσπασμα της επιδημίας πράγμα που ελάφρυνε κάπως τα άγχη που μου φόρτωσε και λειτούργησε και ψυχοθεραπευτικά.

Στις προσπάθειες για την ανανέωση του δέντρων του χωραφιού, επιχείρησα το φύτεμα νέων και άρχισα με τις μικρές άγριες καστανιές που έπαιρνα από τον λόγγο. Έτσι ξεκίνησα μια κρύα ημέρα του Φλεβάρη να φτιάξω μια μεγάλη τρύπα σε ένα σημείο κοντά που κάποτε έφτιαχνε κήπο η μάνα μου να φυτέψω μια. Δεν έσκαψα πολύ και ξαφνικά πετάγετε ένα πίδακας παγωμένου νερού που με έβρεξε πατόκορφα. Δεν ήξερα τι ήταν, το μυαλό μου πήγε σε μια σωλήνα με την οποία κάποτε ο πατέρας μου πήγε νερό στην αχυρώνα. Έτσι έψαξα βρήκα μια βάνα, έκοψα τη ροή και πήγα μέσα στα νεύρα να δω τη ζημιά είχα κάνει.

Σκάβοντας τις λάσπες δίπλα από τη σωλήνα το τσαπί χτύπησε σε κάτι που έμοιαζε με στρογγυλό κεραμίδι και αμέσως χύθηκαν έξω ένα σωρό νομίσματα! Τρελλάθηκα... Τι είναι αυτό λέω μέσα μου. Σκύβω, πιάνω κάποια από τα νομίσματα, ήταν ελαφρά. Ακολούθησα το τυπικό, όπως ξέρω κάνουν οι αρχαιολόγοι. Πήρα τη μηχανή, φωτογράφησα το σημείο που τα βρήκα και κατόπιν τράβηξα το σπασμένο κανατάκι που ήταν γεμάτο νομίσματα, μάζεψα και όσα έπεσαν στο χώμα και τα πήρα στο σπίτι. Από τη χαρά της ανακάλυψης, παράτησα το σκάψιμο και αφού καθάρισα μερικά από τις λάσπες και είδα τις όψεις τους, βάλθηκα να ψάχνω στο διαδίκτυο για το τι είναι αυτά και δεν δυσκολεύτηκα καθόλου.

Είναι νομίσματα του Βιλαρδουίνου Β’, κομμένα στο νομισματοκοπείο της Άρτας το 1250 μια εποχή φτώχειας όπως αποδεικνύει το μέταλλό τους, από χαλκό τα περισσότερα και κάποια λίγα ασημένια. Η συλλεκτική αξία τους είναι μικρή αλλά η αρχαιολογική μεγάλη καθώς τέτοια στοιχεία από την Φραγκοκρατία στην Στερεά Ελλάδα σπανίζουν. Τα έχω φυλαγμένα μαζί με το κανατάκι που τα περιείχε και κάποια στιγμή θα τα παραδώσω στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γιατί εκεί ανήκουν και θα ήθελα πολύ όταν τα περιποιηθούν να τα βαφτίσουν «Ο Θησαυρός της Μεγάλης Κάψης» γιατί στη γη αυτού του χωριού περίμεναν τόσα χρόνια να βγουν πάλι στην επιφάνεια έστω και δεν έχουν κανένα αντίκρισμα σε οποιονδήποτε πάγκο.

Για μένα το ότι βρήκα ένα θησαυρό στον κήπο αρκεί. Μπορεί να μην έκανα την τύχη μου όπως λένε πολλοί αλλά τουλάχιστον είχα αυτή την σπάνια ικανοποίηση ενώ μπορώ να πω ότι έχω περισσότερη χαρά γιατί νιώθω σαν ο Αίσωπος έγραψε για μένα αυτή την ιστορία. Μένει βέβαια να αποδείξω πως στο χωράφι θα υπάρξουν τα ίδια αποτελέσματα με αυτά του μύθου και του χρόνου να δω να έχουν πιάσει όλα τα δέντρα που φύτεψα και να προλάβω μετά από λίγα χρόνια να νιώσω πως αυτά δίνουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα, όπως παλιότερα που στήριξαν τα νοικοκυριά των χωριανών. Γιατί αυτά είναι ο πραγματικός θησαυρός και όχι το κανατάκι με τα παλιά νομίσματα που βρήκα στο χωράφι.